(اين، اعلام) بيزاري از سوي خدا و پيامبر او، به کساني از مشرکان است که با آنها عهد بسته‌ايد!

با اين حال، چهار ماه (مهلت داريد که آزادانه) در زمين سير کنيد (و هر جا مي‌خواهيد برويد، و بينديشيد)! و بدانيد شما نمي‌توانيد خدا را ناتوان سازيد، (و از قدرت او فرار کنيد! و بدانيد) خداوند خوارکننده کافران است!

و اين، اعلامي است از ناحيه خدا و پيامبرش به (عموم) مردم در روز حج اکبر [= روز عيد قربان‌] که: خداوند و پيامبرش از مشرکان بيزارند! با اين حال، اگر توبه کنيد، براي شما بهتر است! و اگر سرپيچي نماييد، بدانيد شما نمي‌توانيد خدا را ناتوان سازيد (و از قلمرو قدرتش خارج شويد)! و کافران را به مجازات دردناک بشارت ده!

مگر کساني از مشرکان که با آنها عهد بستيد، و چيزي از آن را در حق شما فروگذار نکردند، و احدي را بر ضد شما تقويت ننمودند؛ پيمان آنها را تا پايان مدتشان محترم بشمريد؛ زيرا خداوند پرهيزگاران را دوست دارد!

(اما) وقتي ماه‌هاي حرام پايان گرفت، مشرکان را هر جا يافتيد به قتل برسانيد؛ و آنها را اسير سازيد؛ و محاصره کنيد؛ و در هر کمينگاه، بر سر راه آنها بنشينيد! هرگاه توبه کنند، و نماز را برپا دارند، و زکات را بپردازند، آنها را رها سازيد؛ زيرا خداوند آمرزنده و مهربان است!

و اگر يکي از مشرکان از تو پناهندگي بخواهد، به او پناه ده تا سخن خدا را بشنود (و در آن بينديشد)! سپس او را به محل امنش برسان، چرا که آنها گروهي ناآگاهند!

چگونه براي مشرکان پيماني نزد خدا و رسول او خواهد بود (در حالي که آنها همواره آماده شکستن پيمانشان هستند)؟! مگر کساني که نزد مسجد الحرام با آنان پيمان بستيد؛ (و پيمان خود را محترم شمردند؛) تا زماني که در برابر شما وفادار باشند، شما نيز وفاداري کنيد، که خداوند پرهيزگاران را دوست دارد!

چگونه (پيمان مشرکان ارزش دارد)، در حالي که اگر بر شما غالب شوند، نه ملاحظه خويشاوندي با شما را مي‌کنند، و نه پيمان را؟! شما را با زبان خود خشنود مي‌کنند، ولي دلهايشان ابا دارد؛ و بيشتر آنها فرمانبردار نيستند!

آنها آيات خدا را به بهاي کمي فروختند؛ و (مردم را) از راه او باز داشتند؛ آنها اعمال بدي انجام مي‌دادند!

(نه تنها درباره شما،) درباره هيچ فرد باايماني رعايت خويشاوندي و پيمان را نمي‌کنند؛ و آنها همان تجاوز کارانند!

(ولي) اگر توبه کنند، نماز را برپا دارند، و زکات را بپردازند، برادر ديني شما هستند؛و ما آيات خود را براي گروهي که مي‌دانند (و مي‌انديشند)، شرح مي‌دهيم!

و اگر پيمانهاي خود را پس از عهد خويش بشکنند، و آيين شما را مورد طعن قرار دهند، با پيشوايان کفر پيکار کنيد؛ چرا که آنها پيماني ندارند؛ شايد (با شدت عمل) دست بردارند!

آيا با گروهي که پيمانهاي خود را شکستند، و تصميم به اخراج پيامبر گرفتند، پيکار نمي‌کنيد؟! در حالي که آنها نخستين بار (پيکار با شما را) آغاز کردند؛ آيا از آنها مي‌ترسيد؟! با اينکه خداوند سزاوارتر است که از او بترسيد، اگر مؤمن هستيد!

با آنها پيکار کنيد، که خداوند آنان را به دست شما مجازات مي‌کند؛ و آنان را رسوا مي‌سازد؛ و سينه گروهي از مؤمنان را شفا مي‌بخشد(؛ و بر قلب آنها مرهم مي‌نهد)

و خشم دلهاي آنان را از ميان مي‌برد! و خدا توبه هر کس را بخواهد (و شايسته بداند)، مي‌پذيرد؛ و خداوند دانا و حکيم است.

آيا گمان کرديد که (به حال خود) رها مي‌شويد در حالي که هنوز کساني که از شما جهاد کردند، و غير از خدا و رسولش و مؤمنان را محرم اسرار خويش انتخاب ننمودند، (از ديگران) مشخص نشده‌اند؟! (بايد آزمون شويد؛ و صفوف از هم جدا گردد؛) و خداوند به آنچه عمل مي‌کنيد، آگاه است!

مشرکان حق ندارند مساجد خدا را آباد کنند در حالي که به کفر خويش گواهي مي‌دهند! آنها اعمالشان نابود (و بي‌ارزش) شده؛ و در آتش (دوزخ)، جاودانه خواهند ماند!

مساجد خدا را تنها کسي آباد مي‌کند که ايمان به خدا و روز قيامت آورده، و نماز را برپا دارد، و زکات را بپردازد، و جز از خدا نترسد؛ اميد است چنين گروهي از هدايت‌يافتگان باشند.

آيا سيراب کردن حجاج، و آباد ساختن مسجد الحرام را، همانند (عمل) کسي قرار داديد که به خدا و روز قيامت ايمان آورده، و در راه او جهاد کرده است؟!(اين دو،) نزد خدا مساوي نيستند! و خداوند گروه ظالمان را هدايت نمي‌کند!

آنها که ايمان آوردند، و هجرت کردند، و با اموال و جانهايشان در راه خدا جهاد نمودند، مقامشان نزد خدا برتر است؛ و آنها پيروز و رستگارند!

پروردگارشان آنها را به رحمتي از ناحيه خود، و رضايت (خويش)، و باغهايي از بهشت بشارت مي‌دهد که در آن، نعمتهاي جاودانه دارند؛

همواره و تا ابد در اين باغها (و در ميان اين نعمتها) خواهند بود؛ زيرا پاداش عظيم نزد خداوند است!

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! هرگاه پدران و برادران شما، کفر را بر ايمان ترجيح دهند، آنها را ولي (و يار و ياور و تکيه‌گاه) خود قرار ندهيد! و کساني از شما که آنان را ولي خود قرار دهند، ستمگرند!

بگو: «اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و طايفه شما، و اموالي که به دست آورده‌ايد، و تجارتي که از کساد شدنش مي‌ترسيد، و خانه هائي که به آن علاقه داريد، در نظرتان از خداوند و پيامبرش و جهاد در راهش محبوبتر است، در انتظار باشيد که خداوند عذابش را بر شما نازل کند؛ و خداوند جمعيت نافرمانبردار را هدايت نمي‌کند!

خداوند شما را در جاهاي زيادي ياري کرد (و بر دشمن پيروز شديد)؛ و در روز حنين (نيز ياري نمود)؛ در آن هنگام که فزوني جمعيتتان شما را مغرور ساخت، ولي (اين فزوني جمعيت) هيچ به دردتان نخورد و زمين با همه وسعتش بر شما تنگ شده؛ سپس پشت (به دشمن) کرده، فرار نموديد!

سپس خداوند «سکينه» خود را بر پيامبرش و بر مؤمنان نازل کرد؛ و لشکرهايي فرستاد که شما نمي‌ديديد؛ و کافران را مجازات کرد؛ و اين است جزاي کافران!

سپس خداوند -بعد از آن- توبه هر کس را بخواهد (و شايسته بداند)، مي‌پذيرد؛ و خداوند آمرزنده و مهربان است.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! مشرکان ناپاکند؛ پس نبايد بعد از امسال، نزديک مسجد الحرام شوند! و اگر از فقر مي‌ترسيد، خداوند هرگاه بخواهد، شما را به کرمش بي‌نياز مي‌سازد؛ (و از راه ديگر جبران مي‌کند؛) خداوند دانا و حکيم است.

با کساني از اهل کتاب که نه به خدا، و نه به روز جزا ايمان دارند، و نه آنچه را خدا و رسولش تحريم کرده حرام مي‌شمرند، و نه آيين حق را مي‌پذيرند، پيکار کنيد تا زماني که با خضوع و تسليم، جزيه را به دست خود بپردازند!

يهود گفتند: «عزير پسر خداست!» و نصاري کفتند: «مسيح پسر خداست!» اين سخني است که با زبان خود مي‌گويند، که همانند گفتار کافران پيشين است؛ خدا آنان را بکشد، چگونه از حق انحراف مي‌يابند؟!

(آنها) دانشمندان و راهبان خويش را معبودهايي در برابر خدا قرار دادند، و (همچنين) مسيح فرزند مريم را؛ در حالي که دستور نداشتند جز خداوند يکتائي را که معبودي جز او نيست، بپرستند، او پاک و منزه است از آنچه همتايش قرار مي‌دهند!

آنها مي‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند؛ ولي خدا جز اين نمي‌خواهد که نور خود را کامل کند، هر چند کافران ناخشنود باشند!

او کسي است که رسولش را با هدايت و آيين حق فرستاد، تا آن را بر همه آيين‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند!

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! بسياري از دانشمندان (اهل کتاب) و راهبان، اموال مردم را بباطل مي‌خورند، و (آنان را) از راه خدا بازمي‌دارند! و کساني که طلا و نقره را گنجينه (و ذخيره و پنهان) مي‌سازند، و در راه خدا انفاق نمي‌کنند، به مجازات دردناکي بشارت ده!

در آن روز که آن را در آتش جهنم، گرم و سوزان کرده، و با آن صورتها و پهلوها و پشتهايشان را داغ مي‌کنند؛ (و به آنها مي‌گويند): اين همان چيزي است که براي خود اندوختيد (و گنجينه ساختيد)! پس بچشيد چيزي را که براي خود مي‌اندوختيد!

تعداد ماه‌ها نزد خداوند در کتاب الهي، از آن روز که آسمانها و زمين را آفريده، دوازده ماه است؛ که چهار ماه از آن، ماه حرام است؛ (و جنگ در آن ممنوع مي‌باشد.) اين، آيين ثابت و پابرجا(ي الهي) است! بنابر اين، در اين ماه‌ها به خود ستم نکنيد (و از هرگونه خونريزي بپرهيزيد)! و (به هنگام نبرد) با مشرکان، دسته جمعي پيکار کنيد، همان گونه که آنها دسته جمعي با شما پيکار مي‌کنند؛ و بدانيد خداوند با پرهيزگاران است!

نسي‌ء [= جا به جا کردن و تأخير ماه‌هاي حرام‌]، افزايشي در کفر (مشرکان)است؛ که با آن، کافران گمراه مي‌شوند؛ يک سال، آن را حلال، و سال ديگر آن را حرام مي کنند، تا به مقدار ماه‌هايي که خداوند تحريم کرده بشود (و عدد چهار ماه، به پندارشان تکميل گردد)؛ و به اين ترتيب، آنچه را خدا حرام کرده، حلال بشمرند. اعمال زشتشان در نظرشان زيبا جلوه داده شده؛ و خداوند جمعيت کافران را هدايت نمي‌کند!

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! چرا هنگامي که به شما گفته مي‌شود: «به سوي جهاد در راه خدا حرکت کنيد!» بر زمين سنگيني مي‌کنيد (و سستي به خرج مي‌دهيد)؟! آيا به زندگي دنيا به جاي آخرت راضي شده‌ايد؟! با اينکه متاع زندگي دنيا، در برابر آخرت، جز اندکي نيست!

اگر (به سوي ميدان جهاد) حرکت نکنيد، شما را مجازات دردناکي مي‌کند، و گروه ديگري غير از شما را به جاي شما قرارمي‌دهد؛ و هيچ زياني به او نمي‌رسانيد؛ و خداوند بر هر چيزي تواناست!

اگر او را ياري نکنيد، خداوند او را ياري کرد؛ (و در مشکلترين ساعات، او را تنها نگذاشت؛) آن هنگام که کافران او را (از مکه) بيرون کردند، در حالي که دومين نفر بود (و يک نفر بيشتر همراه نداشت)؛ در آن هنگام که آن دو در غار بودند، و او به همراه خود مي‌گفت: «غم مخور، خدا با ماست!» در اين موقع، خداوند سکينه (و آرامش) خود را بر او فرستاد؛ و با لشکرهايي که مشاهده نمي‌کرديد، او را تقويت نمود؛ و گفتار (و هدف) کافران را پايين قرار داد، (و آنها را با شکست مواجه ساخت؛) و سخن خدا (و آيين او)، بالا (و پيروز)است؛ و خداوند عزيز و حکيم است!

(همگي به سوي ميدان جهاد) حرکت کنيد؛ سبکبار باشيد يا سنگين بار! و با اموال و جانهاي خود، در راه خدا جهاد نماييد؛ اين براي شما بهتر است اگر بدانيد!

(اما گروهي از آنها، چنانند که) اگر غنايمي نزديک (و در دسترس)، و سفري آسان باشد، (به طمع دنيا) از تو پيروي مي‌کنند؛ ولي (اکنون که براي ميدان تبوک،) راه بر آنها دور (و پر مشقت) است، (سرباز مي‌زنند؛) و بزودي به خدا سوگند ياد مي‌کنند که: «اگر توانايي داشتيم، همراه شما حرکت مي‌کرديم!» (آنها با اين اعمال و اين دروغها، در واقع) خود را هلاک مي‌کنند؛ و خداوند مي‌داند آنها دروغگو هستند!

خداوند تو را بخشيد؛ چرا پيش از آنکه راستگويان و دروغگويان را بشناسي، به آنها اجازه دادي؟! (خوب بود صبر مي‌کردي، تا هر دو گروه خود را نشان دهند!)

آنها که به خدا و روز جزا ايمان دارند، هيچ گاه براي ترک جهاد (در راه خدا) با اموال و جانهايشان، از تو اجازه نمي‌گيرند؛ و خداوند پرهيزگاران را مي‌شناسد.

تنها کساني از تو اجازه (اين کار را) مي‌گيرند که به خدا و روز جزا ايمان ندارند، و دلهايشان با شک و ترديد آميخته است؛ آنها در ترديد خود سرگردانند.

اگر آنها (راست مي‌گفتند، و) اراده داشتند که (بسوي ميدان جهاد) خارج شوند، وسيله‌اي براي آن فراهم مي‌ساختند! ولي خدا از حرکت آنها کراهت داشت؛ از اين رو (توفيقش را از آنان سلب کرد؛ و) آنها را (از جهاد) باز داشت؛ و به آنان گفته شد: «با «قاعدين» [= کودکان و پيران و بيماران‌] بنشينيد!»

اگر آنها همراه شما (بسوي ميدان جهاد) خارج مي‌شدند، جز اضطراب و ترديد، چيزي بر شما نمي‌افزودند؛ و بسرعت در بين شما به فتنه‌انگيزي (و ايجاد تفرقه و نفاق) مي‌پرداختند؛ و در ميان شما، افرادي (سست و ضعيف) هستند که به سخنان آنها کاملا گوش فرامي‌دهند؛ و خداوند، ظالمان را مي‌شناسد.

آنها پيش از اين (نيز) در پي فتنه‌انگيزي بودند، و کارها را بر تو دگرگون ساختند (و به هم ريختند)؛ تا آن که حق فرا رسيد، و فرمان خدا آشکار گشت (و پيروز شديد)، در حالي که آنها کراهت داشتند.

بعضي از آنها مي‌گويند: «به ما اجازه ده (تا در جهاد شرکت نکنيم)، و ما را به گناه نيفکن»! آگاه باشيد آنها (هم اکنون) در گناه سقوط کرده‌اند؛ و جهنم، کافران را احاطه کرده است!

هرگاه نيکي به تو رسد، آنها را ناراحت مي‌کند؛ و اگر مصيبتي به تو رسد، مي‌گويند: «ما تصميم خود را از پيش گرفته‌ايم.» و بازمي‌گردند در حالي که خوشحالند!

بگو: «هيچ حادثه‌اي براي ما رخ نمي‌دهد، مگر آنچه خداوند براي ما نوشته و مقرر داشته است؛ او مولا (و سرپرست) ماست؛ و مؤمنان بايد تنها بر خدا توکل کنند!»

بگو: «آيا درباره ما، جز يکي از دو نيکي را انتظار داريد؟!(: يا پيروزي يا شهادت) ولي ما انتظار داريم که خداوند، عذابي از سوي خودش (در آن جهان) به شما برساند، يا (در اين جهان) به دست ما (مجازات شويد) اکنون که چنين است، شما انتظار بکشيد، ما هم با شما انتظار مي‌کشيم!»

بگو: «انفاق کنيد؛ خواه از روي ميل باشد يا اکراه، هرگز از شما پذيرفته نمي‌شود؛ چرا که شما قوم فاسقي بوديد!»

هيچ چيز مانع قبول انفاقهاي آنها نشد، جز اينکه آنها به خدا و پيامبرش کافر شدند، و نماز بجا نمي‌آورند جز با کسالت، و انفاق نمي‌کنند مگر با کراهت!

و (فزوني) اموال و اولاد آنها، تو را در شگفتي فرو نبرد؛ خدا مي‌خواهد آنان را به وسيله آن، در زندگي دنيا عذاب کند، و در حال کفر بميرند!

آنها به خدا سوگند مي‌خورند که از شما هستند، در حالي که از شما نيستند؛ ولي آنها گروهي هستند که مي‌ترسند (و به خاطر ترس از فاش شدن اسرارشان دروغ مي‌گويند)!

اگر پناهگاه يا غارها يا راهي در زير زمين بيابند، بسوي آن حرکت مي‌کنند، و با سرعت و شتاب فرار مي‌کنند.

و در ميان آنها کساني هستند که در (تقسيم) غنايم به تو خرده ميگيرند؛ اگر از آن (غنايم، سهمي) به آنها داده شود، راضي مي‌شوند؛ و اگر داده نشود، خشم مي‌گيرند (؛خواه حق آنها باشد يا نه)!

(در حالي که) اگر به آنچه خدا و پيامبرش به آنان داده راضي باشند، و بگويند: «خداوند براي ما کافي است! و بزودي خدا و رسولش، از فضل خود به ما مي‌بخشند؛ ما تنها رضاي او را مي‌طلبيم.» (براي آنها بهتر است)!

زکاتها مخصوص فقرا و مساکين و کارکناني است که براي (جمع آوري) آن زحمت مي‌کشند، و کساني که براي جلب محبتشان اقدام مي‌شود، و براي (آزادي) بردگان، و (اداي دين) بدهکاران، و در راه (تقويت آيين) خدا، و واماندگان در راه؛ اين، يک فريضه (مهم) الهي است؛ و خداوند دانا و حکيم است!

از آنها کساني هستند که پيامبر را آزار مي‌دهند و مي‌گويند: «او آدم خوش‌باوري است!» بگو: «خوش‌باور بودن او به نفع شماست! (ولي بدانيد) او به خدا ايمان دارد؛ و (تنها) مؤمنان را تصديق مي‌کند؛ و رحمت است براي کساني از شما که ايمان آورده‌اند!» و آنها که رسول خدا را آزار مي‌دهند، عذاب دردناکي دارند!

آنها براي شما به خدا سوگند ياد مي‌کنند، تا شما را راضي سازند؛ در حالي که شايسته‌تر اين است که خدا و رسولش را راضي کنند، اگر ايمان دارند!

آيا نمي‌دانند هر کس با خدا و رسولش دشمني کند، براي او آتش دوزخ است؛ جاودانه در آن مي‌ماند؟! اين، همان رسوايي بزرگ است!

منافقان از آن بيم دارند که سوره‌اي بر ضد آنان نازل گردد، و به آنها از اسرار درون قلبشان خبر دهد. بگو: «استهزا کنيد! خداوند، آنچه را از آن بيم داريد، آشکار مي‌سازد!»

و اگر از آنها بپرسي(: «چرا اين اعمال خلاف را انجام داديد؟!»)، مي‌گويند: «ما بازي و شوخي مي‌کرديم!» بگو:« آيا خدا و آيات او و پيامبرش را مسخره مي‌کرديد؟!»

(بگو:) عذر خواهي نکنيد (که بيهوده است؛ چرا که) شما پس از ايمان آوردن، کافر شديد! اگر گروهي از شما را (بخاطر توبه) مورد عفو قرار دهيم، گروه ديگري را عذاب خواهيم کرد؛ زيرا مجرم بودند!

مردان منافق و زنان منافق، همه از يک گروهند! آنها امر به منکر، و نهي از معروف مي‌کنند؛ و دستهايشان را (از انفاق و بخشش) مي‌بندند؛ خدا را فراموش کردند، و خدا (نيز) آنها را فراموش کرد (،و رحمتش را از آنها قطع نمود)؛ به يقين، منافقان همان فاسقانند!

خداوند به مردان و زنان منافق و کفار، وعده آتش دوزخ داده؛ جاودانه در آن خواهند ماند -همان براي آنها کافي است!- و خدا آنها را از رحمت خود دور ساخته؛ و عذاب هميشگي براي آنهاست!

(شما منافقان،) همانند کساني هستيد که قبل از شما بودند (و راه نفاق پيمودند؛ بلکه) آنها از شما نيرومندتر، و اموال و فرزندانشان بيشتر بود! آنها از بهره خود (از مواهب الهي در راه گناه و هوس) استفاده کردند؛ شما نيز از بهره خود، (در اين راه) استفاده کرديد، همان گونه که آنها استفاده کردند؛ شما (در کفر و نفاق و استهزاي مؤمنان) فرو رفتيد، همان گونه که آنها فرو رفتند؛ (ولي سرانجام) اعمالشان در دنيا و آخرت نابود شد؛ و آنها همان زيانکارانند!

آيا خبر کساني که پيش از آنها بودند، به آنان نرسيده است؟! «قوم نوح» و «عاد» و «ثمود» و «قوم ابراهيم» و «اصحاب مدين» [= قوم شعيب‌] و «شهرهاي زير و رو شده» [= قوم لوط]؛ پيامبرانشان دلايل روشن براي آنان آوردند، (ولي نپذيرفتند؛) خداوند به آنها ستم نکرد، اما خودشان بر خويشتن ستم مي‌کردند!

مردان و زنان باايمان، ولي (و يار و ياور) يکديگرند؛ امر به معروف، و نهي از منکر مي‌کنند؛ نماز را برپا مي‌دارند؛ و زکات را مي‌پردازند؛ و خدا و رسولش را اطاعت مي‌کنند؛ بزودي خدا آنان را مورد رحمت خويش قرارمي‌دهد؛ خداوند توانا و حکيم است!

خداوند به مردان و زنان باايمان، باغهايي از بهشت وعده داده که نهرها از زير درختانش جاري است؛ جاودانه در آن خواهند ماند؛ و مسکن‌هاي پاکيزه‌اي در بهشتهاي جاودان (نصيب آنها ساخته)؛ و (خشنودي و) رضاي خدا، (از همه اينها) برتر است؛ و پيروزي بزرگ، همين است!

اي پيامبر! با کافران و منافقان جهاد کن، و بر آنها سخت بگير! جايگاهشان جهنم است؛ و چه بد سرنوشتي دارند!

به خدا سوگند مي‌خورند که (در غياب پيامبر، سخنان نادرست) نگفته‌اند؛ در حالي که قطعا سخنان کفرآميز گفته‌اند؛ و پس از اسلام‌آوردنشان، کافر شده‌اند؛ و تصميم (به کار خطرناکي) گرفتند، که به آن نرسيدند. آنها فقط از اين انتقام مي‌گيرند که خداوند و رسولش، آنان را به فضل (و کرم) خود، بي‌نياز ساختند! (با اين حال،) اگر توبه کنند، براي آنها بهتر است؛ و اگر روي گردانند، خداوند آنها را در دنيا و آخرت، به مجازات دردناکي کيفر خواهد داد؛ و در سراسر زمين، نه ولي و حامي دارند، و نه ياوري!

بعضي از آنها با خدا پيمان بسته بودند که: «اگر خداوند ما را از فضل خود روزي دهد، قطعا صدقه خواهيم داد؛ و از صالحان (و شاکران) خواهيم بود!»

اما هنگامي که خدا از فضل خود به آنها بخشيد، بخل ورزيدند و سرپيچي کردند و روي برتافتند!

اين عمل، (روح) نفاق را، تا روزي که خدا را ملاقات کنند، در دلهايشان برقرار ساخت. اين بخاطر آن است که از پيمان الهي تخلف جستند؛ و بخاطر آن است که دروغ مي‌گفتند.

آيا نمي‌دانستند که خداوند، اسرار و سخنان درگوشي آنها را مي‌داند؛ و خداوند داناي همه غيبها (و امور پنهاني) است؟!

آنهايي که از مؤمنان اطاعت کار، در صدقاتشان عيبجويي مي‌کنند، و کساني را که (براي انفاق در راه خدا) جز به مقدار (ناچيز) توانائي خود دسترسي ندارند، مسخره مي‌نمايند، خدا آنها را مسخره مي‌کند؛ (و کيفر استهزاکنندگان را به آنها مي‌دهد؛) و براي آنها عذاب دردناکي است!

چه براي آنها استغفار کني، و چه نکني، (حتي) اگر هفتاد بار براي آنها استغفار کني، هرگز خدا آنها را نمي‌آمرزد! چرا که خدا و پيامبرش را انکار کردند؛ و خداوند جمعيت فاسقان را هدايت نمي‌کند!

تخلف‌جويان (از جنگ تبوک،) از مخالفت با رسول خدا خوشحال شدند؛ و کراهت داشتند که با اموال و جانهاي خود، در راه خدا جهاد کنند؛ و (به يکديگر و به مؤمنان) گفتند: «در اين گرما، (بسوي ميدان) حرکت نکنيد!» (به آنان) بگو: «آتش دوزخ از اين هم گرمتر است!» اگر مي‌دانستند!

از اين‌رو آنها بايد کمتر بخندند و بسيار بگريند! (چرا که آتش جهنم در انتظارشان است) اين، جزاي کارهايي است که انجام مي‌دادند!

هرگاه خداوند تو را بسوي گروهي از آنان بازگرداند، و از تو اجازه خروج (بسوي ميدان جهاد) بخواهند، بگو: «هيچ گاه با من خارج نخواهيد شد! و هرگز همراه من، با دشمني نخواهيد جنگيد! شما نخستين بار به کناره‌گيري راضي شديد، اکنون نيز با متخلفان بمانيد!»

هرگز بر مرده هيچ يک از آنان، نماز نخوان! و بر کنار قبرش، (براي دعا و طلب آمرزش،) نايست! چرا که آنها به خدا و رسولش کافر شدند؛ و در حالي که فاسق بودند از دنيا رفتند!

مبادا اموال و فرزندانشان، مايه شگفتي تو گردد! (اين براي آنها نعمت نيست؛ بلکه) خدا مي‌خواهد آنها را به اين وسيله در دنيا عذاب کند، و جانشان برآيد در حالي که کافرند!

و هنگامي که سوره‌اي نازل شود (و به آنان دستور دهد) که: «به خدا ايمان بياوريد! و همراه پيامبرش جهاد کنيد!»، افرادي از آنها [= گروه منافقان‌] که توانايي دارند، از تو اجازه مي‌خواهند و مي‌گويند: «بگذار ما با قاعدين [= آنها که از جهاد معافند] باشيم!»

(آري،) آنها راضي شدند که با متخلفان باشند؛ و بر دلهايشان مهر نهاده شده؛ از اين رو (چيزي) نمي‌فهمند!

ولي پيامبر و کساني که با او ايمان آوردند، با اموال و جانهايشان جهاد کردند؛ و همه نيکيها براي آنهاست؛ و آنها همان رستگارانند!

خداوند براي آنها باغهايي از بهشت فراهم ساخته که نهرها از زير درختانش جاري است؛ جاودانه در آن خواهند بود؛ و اين است رستگاري (و پيروزي) بزرگ!

و عذرآورندگان از اعراب، (نزد تو) آمدند که به آنها اجازه (عدم شرکت در جهاد) داده شود؛ و آنها که به خدا و پيامبرش دروغ گفتند، (بدون هيچ عذري در خانه خود) نشستند؛ بزودي به کساني از آنها که مخالفت کردند (و معذور نبودند)، عذاب دردناکي خواهد رسيد!

بر ضعيفان و بيماران و آنها که وسيله‌اي براي انفاق (در راه جهاد) ندارند، ايرادي نيست (که در ميدان جنگ شرکت نجويند،) هرگاه براي خدا و رسولش خيرخواهي کنند (؛و از آنچه در توان دارند، مضايقه ننمايند). بر نيکوکاران راه مؤاخذه نيست؛ و خداوند آمرزنده و مهربان است!

و (نيز) ايرادي نيست بر آنها که وقتي نزد تو آمدند که آنان را بر مرکبي (براي جهاد) سوار کني، گفتي: «مرکبي که شما را بر آن سوار کنم، ندارم!» (از نزد تو) بازگشتند در حالي که چشمانشان از اندوه اشکبار بود؛ زيرا چيزي نداشتند که در راه خدا انفاق کنند (و با آن به ميدان بروند)

راه مؤاخذه تنها به روي کساني باز است که از تو اجازه مي‌خواهند در حالي که توانگرند؛ (و امکانات کافي براي جهاد دارند؛) آنها راضي شدند که با متخلفان [= زنان و کودکان و بيماران‌] بمانند؛ و خداوند بر دلهايشان مهر نهاده؛ به همين جهت چيزي نمي‌دانند!

هنگامي که بسوي آنها (که از جهاد تخلف کردند) باز گرديد، از شما عذرخواهي مي‌کنند؛ بگو: «عذرخواهي نکنيد، ما هرگز به شما ايمان نخواهيم آورد! چرا که خدا ما را از اخبارتان آگاه ساخته؛ و خدا و رسولش، اعمال شما را مي‌بينند؛ سپس به سوي کسي که داناي پنهان و آشکار است بازگشت داده مي‌شويد؛ و او شما را به آنچه انجام مي‌داديد، آگاه مي‌کند (و جزا مي‌دهد!)»

هنگامي که بسوي آنان بازگرديد، براي شما به خدا سوگند ياد مي‌کنند، تا از آنها اعراض (و صرف نظر) کنيد؛ از آنها اعراض کنيد (و روي بگردانيد)؛ چرا که پليدند! و جايگاهشان دوزخ است، بکيفر اعمالي که انجام مي‌دادند.

براي شما قسم ياد مي‌کنند تا از آنها راضي شويد؛ اگر شما از آنها راضي شويد، خداوند (هرگز) از جمعيت فاسقان راضي نخواهد شد!

باديه‌نشينان عرب، کفر و نفاقشان شديدتر است؛ و به ناآگاهي از حدود و احکامي که خدا بر پيامبرش نازل کرده، سزاوارترند؛ و خداوند دانا و حکيم است!

گروهي از (اين) اعراب باديه‌نشين، چيزي را که (در راه خدا) انفاق مي‌کنند،غرامت محسوب مي‌دارند؛ و انتظار حوادث دردناکي براي شما مي‌کشند؛ حوادث دردناک براي خود آنهاست؛ و خداوند شنوا و داناست!

گروهي (ديگر) از عربهاي باديه‌نشين، به خدا و روز رستاخيز ايمان دارند؛ و آنچه را انفاق مي‌کنند، مايه تقرب به خدا، و دعاي پيامبر مي‌دانند؛ آگاه باشيد اينها مايه تقرب آنهاست! خداوند بزودي آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت؛ به يقين، خداوند آمرزنده و مهربان است!

پيشگامان نخستين از مهاجرين و انصار، و کساني که به نيکي از آنها پيروي کردند، خداوند از آنها خشنود گشت، و آنها (نيز) از او خشنود شدند؛ و باغهايي از بهشت براي آنان فراهم ساخته، که نهرها از زير درختانش جاري است؛ جاودانه در آن خواهند ماند؛ و اين است پيروزي بزرگ!

و از (ميان) اعراب باديه‌نشين که اطراف شما هستند، جمعي منافقند؛ و از اهل مدينه (نيز)، گروهي سخت به نفاق پاي بندند. تو آنها را نمي‌شناسي، ولي ما آنها را مي شناسيم. بزودي آنها را دو بار مجازات مي‌کنيم (:مجازاتي با رسوايي در دنيا، و مجازاتي به هنگام مرگ)؛ سپس بسوي مجازات بزرگي (در قيامت)فرستاده مي‌شوند.

و گروهي ديگر، به گناهان خود اعتراف کردند؛ و کار خوب و بد را به هم آميختند؛ اميد مي‌رود که خداوند توبه آنها را بپذيرد؛ به يقين، خداوند آمرزنده و مهربان است!

از اموال آنها صدقه‌اي (بعنوان زکات) بگير، تا بوسيله آن، آنها را پاک سازي و پرورش دهي! و (به هنگام گرفتن زکات،) به آنها دعا کن؛ که دعاي تو، مايه آرامش آنهاست؛ و خداوند شنوا و داناست!

آيا نمي‌دانستند که فقط خداوند توبه را از بندگانش مي‌پذيرد، و صدقات را مي‌گيرد، و خداوند توبه‌پذير و مهربان است؟!

بگو: «عمل کنيد! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مي‌بينند! و بزودي، بسوي داناي نهان و آشکار، بازگردانده مي‌شويد؛ و شما را به آنچه عمل مي‌کرديد، خبر مي‌دهد!»

و گروهي ديگر، به فرمان خدا واگذار شده‌اند (و کارشان با خداست)؛ يا آنها را مجازات مي‌کند، و يا توبه آنان را مي‌پذيرد (،هر طور که شايسته باشند)؛ و خداوند دانا و حکيم است!

(گروهي ديگر از آنها) کساني هستند که مسجدي ساختند براي زيان (به مسلمانان)، و (تقويت) کفر، و تفرقه‌افکني ميان مؤمنان، و کمينگاه براي کسي که از پيش با خدا و پيامبرش مبارزه کرده بود؛ آنها سوگند ياد مي‌کنند که: «جز نيکي (و خدمت)، نظري نداشته‌ايم!» اما خداوند گواهي مي‌دهد که آنها دروغگو هستند!

هرگز در آن (مسجد به عبادت) نايست! آن مسجدي که از روز نخست بر پايه تقوا بنا شده، شايسته‌تر است که در آن (به عبادت) بايستي؛ در آن، مرداني هستند که دوست مي‌دارند پاکيزه باشند؛ و خداوند پاکيزگان را دوست دارد!

آيا کسي که شالوده آن را بر تقواي الهي و خشنودي او بنا کرده بهتر است،يا کسي که اساس آن را بر کنار پرتگاه سستي بنا نموده که ناگهان در آتش دوزخ فرومي‌ريزد؟ و خداوند گروه ستمگران را هدايت نمي‌کند!

(اما) اين بنايي را که آنها ساختند، همواره بصورت يک وسيله شک و ترديد،در دلهايشان باقي مي‌ماند؛ مگر اينکه دلهايشان پاره پاره شود (و بميرند؛ وگرنه، هرگز از دل آنها بيرون نمي‌رود)؛ و خداوند دانا و حکيم است!

خداوند از مؤمنان، جانها و اموالشان را خريداري کرده، که (در برابرش) بهشت براي آنان باشد؛ (به اين گونه که:) در راه خدا پيکار مي‌کنند، مي‌کشند و کشته مي‌شوند؛ اين وعده حقي است بر او، که در تورات و انجيل و قرآن ذکر فرموده؛ و چه کسي از خدا به عهدش وفادارتر است؟! اکنون بشارت باد بر شما، به داد و ستدي که با خدا کرده‌ايد؛ و اين است آن پيروزي بزرگ!

توبه‌کنندگان، عبادت کاران، سپاسگويان، سياحت کنندگان، رکوع کنندگان، سجده‌آوران، آمران به معروف، نهي کنندگان از منکر، و حافظان حدود (و مرزهاي)الهي، (مؤمنان حقيقي‌اند)؛ و بشارت ده به (اينچنين) مؤمنان!

براي پيامبر و مؤمنان، شايسته نبود که براي مشرکان (از خداوند) طلب آمرزش کنند، هر چند از نزديکانشان باشند؛ (آن هم) پس از آنکه بر آنها روشن شد که اين گروه، اهل دوزخند!

و استغفار ابراهيم براي پدرش [= عمويش آزر]، فقط بخاطر وعده‌اي بود که به او داده بود (تا وي را بسوي ايمان جذب کند)؛ اما هنگامي که براي او روشن شد که وي دشمن خداست، از او بيزاري جست؛ به يقين، ابراهيم مهربان و بردبار بود!

چنان نبود که خداوند قومي را، پس از آن که آنها را هدايت کرد (و ايمان آوردند) گمراه (و مجازات) کند؛ مگر آنکه اموري را که بايد از آن بپرهيزند، براي آنان بيان نمايد (و آنها مخالفت کنند)؛ زيرا خداوند به هر چيزي داناست!

حکومت آسمانها و زمين تنها از آن خداست؛ زنده مي‌کند و مي‌ميراند؛ و جز خدا، ولي و ياوري نداريد!

مسلما خداوند رحمت خود را شامل حال پيامبر و مهاجران و انصار، که در زمان عسرت و شدت (در جنگ تبوک) از او پيروي کردند، نمود؛ بعد از آنکه نزديک بود دلهاي گروهي از آنها، از حق منحرف شود (و از ميدان جنگ بازگردند)؛ سپس خدا توبه آنها را پذيرفت، که او نسبت به آنان مهربان و رحيم است!

(همچنين) آن سه نفر که (از شرکت در جنگ تبوک) تخلف جستند، (و مسلمانان با آنان قطع رابطه نمودند،) تا آن حد که زمين با همه وسعتش بر آنها تنگ شد؛ (حتي) در وجود خويش، جايي براي خود نمي‌يافتند؛ (در آن هنگام) دانستند پناهگاهي از خدا جز بسوي او نيست؛ سپس خدا رحمتش را شامل حال آنها نمود، (و به آنان توفيق داد) تا توبه کنند؛ خداوند بسيار توبه‌پذير و مهربان است!

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد، و با صادقان باشيد!

سزاوار نيست که اهل مدينه، و باديه‌نشيناني که اطراف آنها هستند، از رسول خدا تخلف جويند؛ و براي حفظ جان خويش، از جان او چشم بپوشند! اين بخاطر آن است که هيچ تشنگي و خستگي، و گرسنگي در راه خدا به آنها نمي‌رسد و هيچ گامي که موجب خشم کافران مي‌شود برنمي‌دارند، و ضربه‌اي از دشمن نمي‌خورند، مگر اينکه به خاطر آن، عمل صالحي براي آنها نوشته مي‌شود؛ زيرا خداوند پاداش نيکوکاران را تباه نمي‌کند!

و هيچ مال کوچک يا بزرگي را (در اين راه) انفاق نمي‌کنند، و هيچ سرزميني را (بسوي ميدان جهاد و يا در بازگشت) نمي‌پيمايند، مگر اينکه براي آنها نوشته مي‌شود؛ تا خداوند آن را بعنوان بهترين اعمالشان، پاداش دهد.

شايسته نيست مؤمنان همگي (بسوي ميدان جهاد) کوچ کنند؛ چرا از هر گروهي از آنان، طايفه‌اي کوچ نمي‌کند (و طايفه‌اي در مدينه بماند)، تا در دين (و معارف و احکام اسلام) آگاهي يابند و به هنگام بازگشت بسوي قوم خود، آنها را بيم دهند؟! شايد (از مخالفت فرمان پروردگار) بترسند، و خودداري کنند!

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! با کافراني که به شما نزديکترند، پيکار کنيد! (و دشمن دورتر، شما را از دشمنان نزديک غافل نکند!) آنها بايد در شما شدت و خشونت (و قدرت) احساس کنند؛ و بدانيد خداوند با پرهيزگاران است!

و هنگامي که سوره‌اي نازل مي‌شود، بعضي از آنان (به ديگران) مي‌گويند: «اين سوره، ايمان کدام يک از شما را افزون ساخت؟!» (به آنها بگو:) اما کساني که ايمان آورده‌اند، بر ايمانشان افزوده؛ و آنها (به فضل و رحمت الهي) خوشحالند.

و اما آنها که در دلهايشان بيماري است، پليدي بر پليديشان افزوده؛ و از دنيا رفتند در حالي که کافر بودند.

آيا آنها نمي‌بينند که در هر سال، يک يا دو بار آزمايش مي‌شوند؟! باز توبه نمي‌کنند، و متذکر هم نمي‌گردند!

و هنگامي که سوره‌اي نازل مي‌شود، بعضي از آنها [= منافقان‌] به يکديگر نگاه مي‌کنند و مي‌گويند: «آيا کسي شما را مي‌بيند؟ (اگر از حضور پيامبر بيرون رويم، کسي متوجه ما نمي‌شود!)» سپس منصرف مي‌شوند (و بيرون مي‌روند)؛ خداوند دلهايشان را (از حق) منصرف ساخته؛ چرا که آنها، گروهي هستند که نمي‌فهمند (و بي‌دانشند)!

به يقين، رسولي از خود شما بسويتان آمد که رنجهاي شما بر او سخت است؛ و اصرار بر هدايت شما دارد؛ و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است!

اگر آنها (از حق) روي بگردانند، (نگران مباش!) بگو: «خداوند مرا کفايت مي‌کند؛ هيچ معبودي جز او نيست؛ بر او توکل کردم؛ و او صاحب عرش بزرگ است!»