طه‌

ما قرآن را بر تو نازل نکرديم که خود را به زحمت بيفکني!

آن را فقط براي يادآوري کساني که (از خدا) مي‌ترسند نازل ساختيم.

(اين قرآن) از سوي کسي نازل شده که زمين و آسمانهاي بلند را آفريده است.

همان بخشنده‌اي که بر عرش مسلط است.

از آن اوست آنچه در آسمانها، و آنچه در زمين، و آنچه ميان آن دو، و آنچه در زير خاک (پنهان) است!

اگر سخن آشکارا بگويي (يا مخفي کني)، او اسرار -و حتي پنهان‌تر از آن- را نيز مي‌داند!

او خداوندي است که معبودي جز او نيست؛ و نامهاي نيکوتر از آن اوست!

و آيا خبر موسي به تو رسيده است؟

هنگامي که (از دور) آتشي مشاهده کرد، و به خانواده خود گفت: «(اندکي) درنگ کنيد که من آتشي ديدم! شايد شعله‌اي از آن براي شما بياورم؛ يا بوسيله اين آتش راه را پيدا کنم!»

هنگامي که نزد آتش آمد، ندا داده شد که: «اي موسي!

من پروردگار توام! کفشهايت را بيرون آر، که تو در سرزمين مقدس «طوي» هستي!

و من تو را (براي مقام رسالت) برگزيدم؛ اکنون به آنچه بر تو وحي مي‌شود، گوش فراده!

من «الله» هستم؛ معبودي جز من نيست! مرا بپرست، و نماز را براي ياد من بپادار!

بطور قطع رستاخيز خواهد آمد! مي‌خواهم آن را پنهان کنم، تا هر کس در برابر سعي و کوشش خود، جزا داده شود!

پس مبادا کسي که به آن ايمان ندارد و از هوسهاي خويش پيروي مي‌کند، تو را از آن بازدارد؛ که هلاک خواهي شد!

و آن چيست در دست راست تو، اي موسي؟!

گفت: «اين عصاي من است؛ بر آن تکيه مي‌کنم، برگ درختان را با آن براي گوسفندانم فرومي‌ريزم؛ و مرا با آن کارها و نيازهاي ديگري است.

گفت: «اي موسي! آن را بيفکن.»

پس موسي آن (عصا) را افکند، که ناگهان اژدهايي شد که به هر سو مي‌شتافت.

گفت: «آن را بگير و نترس، ما آن را به صورت اولش بازمي‌گردانيم.

و دستت را به گريبانت ببر، تا سفيد و بي‌عيب بيرون آيد؛ اين نشانه ديگري (از سوي خداوند) است.

تا از نشانه‌هاي بزرگ خويش به تو نشان دهيم.

اينک به سوي فرعون برو، که او طغيان کرده است.»

(موسي) گفت: «پروردگارا! سينه‌ام را گشاده کن؛

و کارم را برايم آسان گردان!

و گره از زبانم بگشاي؛

تا سخنان مرا بفهمند!

و وزيري از خاندانم براي من قرار ده...

برادرم هارون را!

با او پشتم را محکم کن؛

و او را در کارم شريک ساز؛

تا تو را بسيار تسبيح گوييم؛

و تو را بسيار ياد کنيم؛

چرا که تو هميشه از حال ما آگاه بوده‌اي!»

فرمود: «اي موسي! آنچه را خواستي به تو داده شد!

و ما بار ديگر تو را مشمول نعمت خود ساختيم...

آن زمان که به مادرت آنچه لازم بود الهام کرديم...

که: «او را در صندوقي بيفکن، و آن صندوق را به دريا بينداز، تا دريا آن را به ساحل افکند؛ و دشمن من و دشمن او، آن را برگيرد!» و من محبتي از خودم بر تو افکندم، تا در برابر ديدگان [= علم‌] من، ساخته شوي (و پرورش يابي)!

در آن هنگام که خواهرت (در نزديکي کاخ فرعون) راه مي‌رفت و مي‌گفت: «آيا کسي را به شما نشان دهم که اين نوزاد را کفالت مي‌کند (و دايه خوبي براي او خواهد بود)!» پس تو را به مادرت بازگردانديم، تا چشمش به تو روشن شود؛ و غمگين نگردد! و تو يکي (از فرعونيان) را کشتي؛ اما ما تو را از اندوه نجات داديم! و بارها تو را آزموديم! پس از آن، سالياني در ميان مردم «مدين» توقف نمودي؛ سپس در زمان مقدر (براي فرمان رسالت) به اين جا آمدي، اي موسي!

و من تو را براي خودم ساختم (و پرورش دادم)!

(اکنون) تو و برادرت با آيات من برويد، و در ياد من کوتاهي نکنيد!

بسوي فرعون برويد؛ که طغيان کرده است!

اما بنرمي با او سخن بگوييد؛ شايد متذکر شود، يا (از خدا) بترسد!

(موسي و هارون) گفتند: «پروردگارا! از اين مي‌ترسيم که بر ما پيشي گيرد (و قبل از بيان حق، ما را آزار دهد)؛ يا طغيان کند (و نپذيرد)!»

فرمود: «نترسيد! من با شما هستم؛ (همه چيز را) مي‌شنوم و مي‌بينم!

به سراغ او برويد و بگوييد: «ما فرستادگان پروردگار توئيم! بني اسرائيل را با ما بفرست؛ و آنان را شکنجه و آزار مکن! ما نشانه روشني از سوي پروردگارت براي تو آورده‌ايم! و درود بر آن کس باد که از هدايت پيروي مي‌کند!

به ما وحي شده که عذاب بر کسي است که (آيات الهي را) تکذيب کند و سرپيچي نمايد!»

(فرعون) گفت: «پروردگار شما کيست، اي موسي؟!»

گفت: «پروردگار ما همان کسي است که به هر موجودي، آنچه را لازمه آفرينش او بوده داده؛ سپس هدايت کرده است!»

گفت: «پس تکليف نسلهاي گذشته (که به اينها ايمان نداشتند) چه خواهد شد؟!»

گفت: «آگاهي مربوط به آنها، نزد پروردگارم در کتابي ثبت است؛ پروردگارم هرگز گمراه نمي‌شود، و فراموش نمي‌کند (و آنچه شايسته آنهاست به ايشان مي‌دهد)!

همان خداوندي که زمين را براي شما محل آسايش قرار داد؛ و راه‌هايي در آن ايجاد کرد؛ و از آسمان، آبي فرستاد!» که با آن، انواع گوناگون گياهان را (از خاک تيره) برآورديم.

هم خودتان بخوريد؛ و هم چهارپايانتان را در آن به چرا بريد! مسلما در اينها نشانه‌هاي روشني براي خردمندان است!

ما شما را از آن [= زمين‌] آفريديم؛ و در آن بازمي‌گردانيم؛ و بار ديگر (در قيامت) شما را از آن بيرون مي‌آوريم!

ما همه آيات خود را به او نشان داديم؛ اما او تکذيب کرد و سرباز زد!

گفت: «اي موسي! آيا آمده‌اي که با سحر خود، ما را از سرزمينمان بيرون کني؟!

قطعا ما هم سحري همانند آن براي تو خواهيم آورد! هم اکنون (تاريخش را تعيين کن، و) موعدي ميان ما و خودت قرار ده که نه ما و نه تو، از آن تخلف نکنيم؛ آن هم در مکاني که نسبت به همه يکسان باشد!»

گفت: «ميعاد ما و شما روز زينت [= روز عيد] است؛ به شرط اينکه همه مردم ، هنگامي که روز، بالا مي‌آيد، جمع شوند!»

فرعون آن مجلس را ترک گفت؛ و تمام مکر و فريب خود را جمع کرد؛ و سپس همه را (در روز موعود) آورد.

موسي به آنان گفت: «واي بر شما! دروغ بر خدا نبنديد، که شما را با عذابي نابود مي‌سازد! و هر کس که (بر خدا) دروغ ببندد، نوميد (و شکست خورده) مي‌شود!»

آنها در ميان خود، در مورد ادامه راهشان به نزاع برخاستند؛ و مخفيانه و درگوشي با هم سخن گفتند.

گفتند: «اين دو (نفر) مسلما ساحرند! مي‌خواهند با سحرشان شما را از سرزمينتان بيرون کنند و راه و رسم نمونه شما را از بين ببرند!

اکنون که چنين است، تمام نيرو و نقشه خود را جمع کنيد، و در يک صف (به ميدان مبارزه) بياييد؛ امروز رستگاري از آن کسي است که برتري خود را اثبات کند!

(ساحران) گفتند: «اي موسي! آيا تو اول (عصاي خود را) مي‌افکني، يا ما کساني باشيم که اول بيفکنيم؟!»

گفت: «شما اول بيفکنيد!» در اين هنگام طنابها و عصاهاي آنان بر اثر سحرشان چنان به نظر مي‌رسيد که حرکت مي‌کند!

موسي ترس خفيفي در دل احساس کرد (مبادا مردم گمراه شوند)!

گفتيم: «نترس! تو مسلما (پيروز و) برتري!

و آنچه را در دست راست داري بيفکن، تمام آنچه را ساخته‌اند مي‌بلعد! آنچه ساخته‌اند تنها مکر ساحر است؛ و ساحر هر جا رود رستگار نخواهد شد!»

(موسي عصاي خود را افکند، و آنچه را که آنها ساخته بودند بلعيد.) ساحران همگي به سجده افتادند و گفتند: «ما به پروردگار هارون و موسي ايمان آورديم!»

(فرعون) گفت: «آيا پيش از آنکه به شما اذن دهم به او ايمان آورديد؟! مسلما او بزرگ شماست که به شما سحر آموخته است! به يقين دستها و پاهايتان را بطور مخالف قطع مي‌کنم؛ و شما را از تنه‌هاي نخل به دار مي‌آويزم؛ و خواهيد دانست مجازات کدام يک از ما دردناکتر و پايدارتر است!»

گفتند: «سوگند به آن کسي که ما را آفريده، هرگز تو را بر دلايل روشني که براي ما آمده، مقدم نخواهيم داشت! هر حکمي مي‌خواهي بکن؛ تو تنها در اين زندگي دنيا مي‌تواني حکم کني!

ما به پروردگارمان ايمان آورديم تا گناهانمان و آنچه را از سحر بر ما تحميل کردي ببخشايد؛ و خدا بهتر و پايدارتر است!»

هر کس در محضر پروردگارش خطاکار حاضر شود، آتش دوزخ براي اوست؛ در آن جا، نه مي‌ميرد و نه زندگي مي‌کند!

و هر کس با ايمان نزد او آيد، و اعمال صالح انجام داده باشد، چنين کساني درجات عالي دارند...

باغهاي جاويدان بهشت، که نهرها از زير درختانش جاري است، در حالي که هميشه در آن خواهند بود؛ اين است پاداش کسي که خود را پاک نمايد!

ما به موسي وحي فرستاديم که: «شبانه بندگانم را (از مصر) با خود ببر؛ و براي آنها راهي خشک در دريا بگشا؛ که نه از تعقيب (فرعونيان) خواهي ترسيد، و نه از غرق شدن در دريا!»

(به اين ترتيب) فرعون با لشکريانش آنها را دنبال کردند؛ و دريا آنان را (در ميان امواج خروشان خود) بطور کامل پوشانيد!

فرعون قوم خود را گمراه ساخت؛ و هرگز هدايت نکرد!

اي بني اسرائيل! ما شما را از چنگال دشمنتان نجات داديم؛ و در طرف راست کوه طور، با شما وعده گذارديم؛ و «من» و «سلوي» بر شما نازل کرديم!

بخوريد از روزيهاي پاکيزه‌اي که به شما داده‌ايم؛ و در آن طغيان نکنيد، که غضب من بر شما وارد شود و هر کس غضبم بر او وارد شود، سقوب مي‌کند!

و من هر که را توبه کند، و ايمان آورد، و عمل صالح انجام دهد، سپس هدايت شود، مي‌آمرزم!

اي موسي! چه چيز سبب شد که از قومت پيشي گيري، و (براي آمدن به کوه طور)عجله کني؟!

عرض کرد: «پروردگارا! آنان در پي منند؛ و من به سوي تو شتاب کردم، تا از من خشنود شوي!»

فرمود: «ما قوم تو را بعد از تو، آزموديم و سامري آنها را گمراه ساخت!»

موسي خشمگين و اندوهناک به سوي قوم خود بازگشت و گفت: «اي قوم من! مگر پروردگارتان وعده نيکويي به شما نداد؟! آيا مدت جدايي من از شما به طول انجاميد، يا مي‌خواستيد غضب پروردگارتان بر شما نازل شود که با وعده من مخالفت کرديد؟!»

گفتند: «ما به ميل و اراده خود از وعده تو تخلف نکرديم؛ بلکه مقداري از زيورهاي قوم را که با خود داشتيم افکنديم!» و سامري اينچنين القا کرد...

و براي آنان مجسمه گوساله‌اي که صدايي همچون صداي گوساله (واقعي) داشت پديد آورد؛ و (به يکديگر) گفتند: «اين خداي شما، و خداي موسي است!» و او فراموش کرد (پيماني را که با خدا بسته بود)!

آيا نمي‌بينند که (اين گوساله) هيچ پاسخي به آنان نمي‌دهد، و مالک هيچ گونه سود و زياني براي آنها نيست؟!

و پيش از آن، هارون به آنها گفته بود: «اي قوم من! شما به اين وسيله مورد آزمايش قرار گرفته‌ايد! پروردگار شما خداوند رحمان است! پس، از من پيروي کنيد، و فرمانم را اطاعت نماييد!»

ولي آنها گفتند: «ما همچنان گرد آن مي‌گرديم (و به پرستش گوساله ادامه مي‌دهيم) تا موسي به سوي ما بازگردد!»

(موسي) گفت: «اي هارون! چرا هنگامي که ديدي آنها گمراه شدند...

از من پيروي نکردي؟! آيا فرمان مرا عصيان نمودي؟!»

(هارون) گفت: «اي فرزند مادرم! [= اي برادر!] ريش و سر مرا مگير! من ترسيدم بگويي تو ميان بني اسرائيل تفرقه انداختي، و سفارش مرا به کار نبستي!»

(موسي رو به سامري کرد و) گفت: «تو چرا اين کار را کردي، اي سامري؟!»

گفت: «من چيزي ديدم که آنها نديدند؛ من قسمتي از آثار رسول (و فرستاده خدا) را گرفتم، سپس آن را افکندم، و اينچنين (هواي) نفس من اين کار را در نظرم جلوه داد!»

(موسي) گفت: «برو، که بهره تو در زندگي دنيا اين است که (هر کس با تو نزديک شود) بگوئي «با من تماس نگير!» و تو ميعادي (از عذاب خدا) داري، که هرگز تخلف نخواهد شد! (اکنون) بنگر به اين معبودت که پيوسته آن را پرستش مي‌کردي! و ببين ما آن را نخست مي‌سوزانيم؛ سپس ذرات آن را به دريا مي‌پاشيم!

معبود شما تنها خداوندي است که جز او معبودي نيست؛ و علم او همه چيز را فرا گرفته است!»

اين گونه بخشي از اخبار پيشين را براي تو بازگو مي‌کنيم؛ و ما از نزد خود، ذکر (و قرآني) به تو داديم!

هر کس از آن روي گردان شود، روز قيامت بار سنگيني (از گناه و مسؤوليت) بر دوش خواهد داشت!

در حالي که جاودانه در آن خواهند ماند؛ و بد باري است براي آنها در روز قيامت!

همان روزي که در «صور» دميده مي‌شود؛ و مجرمان را با بدنهاي کبود، در آن روز جمع مي‌کنيم!

آنها آهسته با هم گفتگو مي‌کنند؛ (بعضي مي‌گويند:) شما فقط ده (شبانه روز در عالم برزخ) توقف کرديد! (و نمي‌دانند چقدر طولاني بوده است!)

ما به آنچه آنها مي‌گويند آگاهتريم، هنگامي که نيکوروش‌ترين آنها مي‌گويد: «شما تنها يک روز درنگ کرديد!»

و از تو درباره کوه‌ها سؤال مي‌کنند؛ بگو: «پروردگارم آنها را (متلاشي کرده) برباد مي‌دهد!

سپس زمين را صاف و هموار و بي‌آب و گياه رها مي‌سازد...

به گونه‌اي که در آن، هيچ پستي و بلندي نمي‌بيني!»

در آن روز، همه از دعوت کننده الهي پيروي نموده، و قدرت بر مخالفت او نخواهند داشت (و همگي از قبرها برمي‌خيزند)؛ و همه صداها در برابر (عظمت) خداوند رحمان، خاضع مي‌شود؛ و جز صداي آهسته چيزي نمي‌شنوي!

در آن روز، شفاعت هيچ کس سودي نمي‌بخشد، جز کسي که خداوند رحمان به او اجازه داده، و به گفتار او راضي است.

آنچه را پيش رو دارند، و آنچه را (در دنيا) پشت سرگذاشته‌اند مي‌داند؛ ولي آنها به (علم) او احاطه ندارند!

و (در آن روز) همه چهره‌ها در برابر خداوند حي قيوم، خاضع مي‌شود؛ و مأيوس (و زيانکار) است آن که بار ستمي بر دوش دارد!

(اما) آن کس که کارهاي شايسته انجام دهد، در حالي که مؤمن باشد، نه از ظلمي مي‌ترسد، و نه از نقصان حقش.

و اين گونه آن را قرآني عربي [= فصيح و گويا] نازل کرديم، و انواع وعيدها (و انذارها) را در آن بازگو نموديم، شايد تقوا پيشه کنند؛ يا براي آنان تذکري پديد آورد!

پس بلندمرتبه است خداوندي که سلطان حق است! پس نسبت به (تلاوت) قرآن عجله مکن، پيش از آنکه وحي آن بر تو تمام شود؛ و بگو: «پروردگارا! علم مرا افزون کن!»

پيش از اين، از آدم پيمان گرفته بوديم؛ اما او فراموش کرد؛ و عزم استواري براي او نيافتيم!

و به ياد آور هنگامي را که به فرشتگان گفتيم: «براي آدم سجده کنيد!» همگي سجده کردند؛ جز ابليس که سرباز زد (و سجده نکرد)!

پس گفتيم: «اي آدم! اين (ابليس) دشمن تو و (دشمن) همسر توست! مبادا شما را از بهشت بيرون کند؛ که به زحمت و رنج خواهي افتاد!

(اما تو در بهشت راحت هستي! و مزيتش) براي تو اين است که در آن گرسنه و برهنه نخواهي شد؛

و در آن تشنه نمي‌شوي، و حرارت آفتاب آزارت نمي‌دهد!»

ولي شيطان او را وسوسه کرد و گفت: «اي آدم! آيا مي‌خواهي تو را به درخت زندگي جاويد، و ملکي بي‌زوال راهنمايي کنم؟!»

سرانجام هر دو از آن خوردند، (و لباس بهشتيشان فرو ريخت،) و عورتشان آشکار گشت و براي پوشاندن خود، از برگهاي (درختان) بهشتي جامه دوختند! (آري) آدم پروردگارش را نافرماني کرد، و از پاداش او محروم شد!

سپس پروردگارش او را برگزيد، و توبه‌اش را پذيرفت، و هدايتش نمود.

(خداوند) فرمود: «هر دو از آن (بهشت) فرود آييد، در حالي که دشمن يکديگر خواهيد بود! ولي هرگاه هدايت من به سراغ شما آيد، هر کس از هدايت من پيروي کند، نه گمراه مي‌شود، و نه در رنج خواهد بود!

و هر کس از ياد من روي گردان شود، زندگي (سخت و) تنگي خواهد داشت؛ و روز قيامت، او را نابينا محشور مي‌کنيم!»

مي‌گويد: «پروردگارا! چرا نابينا محشورم کردي؟! من که بينا بودم!»

مي‌فرمايد: «آن گونه که آيات من براي تو آمد، و تو آنها را فراموش کردي؛ امروز نيز تو فراموش خواهي شد!»

و اين گونه جزا مي‌دهيم کسي را که اسراف کند، و به آيات پروردگارش ايمان نياورد! و عذاب آخرت، شديدتر و پايدارتر است!

آيا براي هدايت آنان کافي نيست که بسياري از نسلهاي پيشين را (که طغيان و فساد کردند) هلاک نموديم، و اينها در مسکنهاي (ويران شده) آنان راه مي‌روند! مسلما در اين امر، نشانه‌هاي روشني براي خردمندان است.

و اگر سنت و تقدير پروردگارت و ملاحظه زمان مقرر نبود، عذاب الهي بزودي دامان آنان را مي‌گرفت!

پس در برابر آنچه مي‌گويند، صبر کن! و پيش از طلوع آفتاب، و قبل از غروب آن؛ تسبيح و حمد پروردگارت را بجا آور؛ و همچنين (برخي) از ساعات شب و اطراف روز (پروردگارت را) تسبيح گوي؛ باشد که (از الطاف الهي) خشنود شوي!

و هرگز چشمان خود را به نعمتهاي مادي، که به گروه‌هايي از آنان داده‌ايم، ميفکن! اينها شکوفه‌هاي زندگي دنياست؛ تا آنان را در آن بيازماييم؛ و روزي پروردگارت بهتر و پايدارتر است!

خانواده خود را به نماز فرمان ده؛ و بر انجام آن شکيبا باش! از تو روزي نمي‌خواهيم؛ (بلکه) ما به تو روزي مي‌دهيم؛ و عاقبت نيک براي تقواست!

گفتند: «چرا (پيامبر) معجزه و نشانه‌اي از سوي پروردگارش براي ما نمي‌آورد؟! (بگو:) آيا خبرهاي روشني که در کتابهاي (آسماني) نخستين بوده، براي آنها نيامد؟!

اگر ما آنان را پيش از آن (که قرآن نازل شود) با عذابي هلاک مي‌کرديم، (در قيامت) مي‌گفتند: «پروردگارا! چرا پيامبري براي ما نفرستادي تا از آيات تو پيروي کنيم، پيش از آنکه ذليل و رسوا شويم!»

بگو: «همه (ما و شما) در انتظاريم! (ما در انتظار وعده پيروزي، و شما در انتظار شکست ما!) حال که چنين است، انتظار بکشيد! اما بزودي مي‌دانيد چه کسي از اصحاب صراط مستقيم، و چه کسي هدايت يافته است!