اي کساني که ايمان آورده‌ايد! به پيمانها (و قراردادها) وفا کنيد! چهارپايان (و جنين آنها) براي شما حلال شده است؛ مگر آنچه بر شما خوانده مي‌شود (و استثنا خواهد شد). و به هنگام احرام، صيد را حلال نشمريد! خداوند هر چه بخواهد (و مصلحت باشد) حکم مي‌کند.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! شعائر و حدود الهي (و مراسم حج را محترم بشمريد! و مخالفت با آنها) را حلال ندانيد! و نه ماه حرام را، و نه قربانيهاي بي‌نشان و نشاندار را، و نه آنها را که به قصد خانه خدا براي به دست آوردن فضل پروردگار و خشنودي او مي‌آيند! اما هنگامي که از احرام بيرون آمديد، صيدکردن براي شما مانعي ندارد. و خصومت با جمعيتي که شما را از آمدن به مسجد الحرام (در سال حديبيه) بازداشتند، نبايد شما را وادار به تعدي و تجاوز کند! و (همواره) در راه نيکي و پرهيزگاري با هم تعاون کنيد! و (هرگز) در راه گناه و تعدي همکاري ننماييد! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد که مجازات خدا شديد است!

گوشت مردار، و خون، و گوشت خوک، و حيواناتي که به غير نام خدا ذبح شوند، و حيوانات خفه‌شده، و به زجر کشته شده، و آنها که بر اثر پرت‌شدن از بلندي بميرند، و آنها که به ضرب شاخ حيوان ديگري مرده باشند، و باقيمانده صيد حيوان درنده -مگر آنکه (بموقع به آن حيوان برسيد، و) آن را سرببريد- و حيواناتي که روي بتها (يا در برابر آنها) ذبح مي‌شوند، (همه) بر شما حرام شده است؛ و (همچنين) قسمت کردن گوشت حيوان به وسيله چوبه‌هاي تير مخصوص بخت آزمايي؛ تمام اين اعمال، فسق و گناه است -امروز، کافران از (زوال) آيين شما،مأيوس شدند؛ بنابر اين، از آنها نترسيد! و از (مخالفت) من بترسيد! امروز، دين شما را کامل کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را به عنوان آيين (جاودان) شما پذيرفتم- اما آنها که در حال گرسنگي، دستشان به غذاي ديگري نرسد، و متمايل به گناه نباشند، (مانعي ندارد که از گوشتهاي ممنوع بخورند؛) خداوند، آمرزنده و مهربان است.

از تو سؤال مي‌کنند چه چيزهايي براي آنها حلال شده است؟ بگو: «آنچه پاکيزه است، براي شما حلال گرديده؛ (و نيز صيد) حيوانات شکاري و سگهاي آموخته (و تربيت يافته) که از آنچه خداوند به شما تعليم داده به آنها ياد داده‌ايد، (بر شما حلال است؛) پس، از آنچه اين حيوانات براي شما (صيد مي‌کنند و) نگاه مي‌دارند، بخوريد؛ و نام خدا را (به هنگام فرستادن حيوان براي شکار،) بر آن ببريد؛ و از (معصيت) خدا بپرهيزيد که خداوند سريع الحساب است!»

امروز چيزهاي پاکيزه براي شما حلال شده؛ و (همچنين) طعام اهل کتاب، براي شما حلال است؛ و طعام شما براي آنها حلال؛ و (نيز) آنان پاکدامن از مسلمانان، و آنان پاکدامن از اهل کتاب، حلالند؛ هنگامي که مهر آنها را بپردازيد و پاکدامن باشيد؛ نه زناکار، و نه دوست پنهاني و نامشروع گيريد. و کسي که انکار کند آنچه را بايد به آن ايمان بياورد، اعمال او تباه مي‌گردد؛ و در سراي ديگر، از زيانکاران خواهد بود.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! هنگامي که به نماز مي‌ايستيد، صورت و دستها را تا آرنج بشوييد! و سر و پاها را تا مفصل [= برآمدگي پشت پا] مسح کنيد! و اگر جنب باشيد، خود را بشوييد (و غسل کنيد)! و اگر بيمار يا مسافر باشيد، يا يکي از شما از محل پستي آمده [= قضاي حاجت کرده‌]، يا با آنان تماس گرفته (و آميزش جنسي کرده‌ايد)، و آب (براي غسل يا وضو) نيابيد، با خاک پاکي تيمم کنيد! و از آن، بر صورت [= پيشاني‌] و دستها بکشيد! خداوند نمي‌خواهد مشکلي براي شما ايجاد کند؛ بلکه مي‌خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نمايد؛ شايد شکر او را بجا آوريد!

و به ياد آوريد نعمت خدا را بر شما، و پيماني را که با تأکيد از شما گرفت، آن زمان که گفتيد: «شنيديم و اطاعت کرديم»! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد که خدا، از آنچه درون سينه‌هاست، آگاه است!

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! همواره براي خدا قيام کنيد، و از روي عدالت،گواهي دهيد! دشمني با جمعيتي، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنيد، که به پرهيزگاري نزديکتر است! و از (معصيت) خدا بپرهيزيد، که از آنچه انجام مي‌دهيد، با خبر است!

خداوند، به آنها که ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، وعده آمرزش و پاداش عظيمي داده است.

و کساني که کافر شدند و آيات ما را تکذيب کردند، اهل دوزخند.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! نعمتي را که خدا به شما بخشيد، به ياد آوريد؛ آن زمان که جمعي (از دشمنان)، قصد داشتند دست به سوي شما دراز کنند (و شما را از ميان بردارند)، اما خدا دست آنها را از شما باز داشت! از خدا بپرهيزيد! و مؤمنان بايد تنها بر خدا توکل کنند!

خدا از بني اسرائيل پيمان گرفت. و از آنها، دوازده نقيب [= سرپرست‌] برانگيختيم. و خداوند (به آنها) گفت: «من با شما هستم! اگر نماز را برپا داريد، و زکات را بپردازيد، و به رسولان من ايمان بياوريد و آنها را ياري کنيد، و به خدا قرض الحسن بدهيد [= در راه او، به نيازمندان کمک کنيد]، گناهان شما را مي‌پوشانم [= مي بخشم‌]؛ و شما را در باغهايي از بهشت، که نهرها از زير درختانش جاري است، وارد مي‌کنم. اما هر کس از شما بعد از اين کافر شود، از راه راست منحرف گرديده است.

ولي بخاطر پيمان‌شکني، آنها را از رحمت خويش دور ساختيم؛ و دلهاي آنان را سخت و سنگين نموديم؛ سخنان (خدا) را از موردش تحريف مي‌کنند؛ و بخشي از آنچه را به آنها گوشزد شده بود، فراموش کردند؛ و هر زمان، از خيانتي (تازه) از آنها آگاه مي‌شوي، مگر عده کمي از آنان؛ ولي از آنها درگذر و صرف‌نظر کن، که خداوند نيکوکاران را دوست مي‌دارد!

و از کساني که ادعاي نصرانيت (و ياري مسيح) داشتند (نيز) پيمان گرفتيم؛ ولي آنها قسمت مهمي را از آنچه به آنان تذکر داده شده بود فراموش کردند؛ از اين رو در ميان آنها، تا دامنه قيامت، عداوت و دشمني افکنديم. و خداوند، (در قيامت) آنها را از آنچه انجام مي‌دادند (و نتايج آن)، آگاه خواهد ساخت.

اي اهل کتاب! پيامبر ما، که بسياري از حقايق کتاب آسماني را که شما کتمان مي‌کرديد روشن مي‌سازد، به سوي شما آمد؛ و از بسياري از آن، (که فعلا افشاي آن مصلحت نيست،) صرف نظر مي‌نمايد. (آري،) از طرف خدا، نور و کتاب آشکاري به سوي شما آمد.

خداوند به برکت آن، کساني را که از خشنودي او پيروي کنند، به راه‌هاي سلامت، هدايت مي‌کند؛ و به فرمان خود، از تاريکيها به سوي روشنايي مي‌برد؛ و آنها را به سوي راه راست، رهبري مي‌نمايد.

آنها که گفتند: «خدا، همان مسيح بن مريم است»، بطور مسلم کافر شدند؛ بگو: «اگر خدا بخواهد مسيح بن مريم و مادرش و همه کساني را که روي زمين هستند هلاک کند، چه کسي مي‌تواند جلوگيري کند؟ (آري،) حکومت آسمانها و زمين، و آنچه ميان آن دو قرار دارد از آن خداست؛ هر چه بخواهد، مي‌آفريند؛ (حتي انساني بدون پدر، مانند مسيح؛) و او، بر هر چيزي تواناست.»

يهود و نصاري گفتند: «ما، فرزندان خدا و دوستان (خاص) او هستيم.» بگو: «پس چرا شما را در برابر گناهانتان مجازات مي‌کند؟! بلکه شما هم بشري هستيد از مخلوقاتي که آفريده؛ هر کس را بخواهد (و شايسته بداند)، مي‌بخشد؛ و هر کس را بخواهد (و مستحق بداند)، مجازات مي‌کند؛ و حکومت آسمانها و زمين و آنچه در ميان آنهاست، از آن اوست؛ و بازگشت همه موجودات، به سوي اوست.»

اي اهل کتاب! رسول ما، پس از فاصله و فترتي ميان پيامبران، به سوي شما آمد؛ در حالي که حقايق را براي شما بيان مي‌کند؛ تا مبادا (روز قيامت) بگوييد: «نه بشارت دهنده‌اي به سراغ ما آمد، و نه بيم دهنده‌اي»! (هم اکنون، پيامبر) بشارت‌دهنده و بيم‌دهنده، به سوي شما آمد! و خداوند بر همه چيز تواناست.

(به ياد آوريد) هنگامي را که موسي به قوم خود گفت: «اي قوم من! نعمت خدا را بر خود متذکر شويد هنگامي که در ميان شما، پيامبراني قرار داد؛ (و زنجير بندگي و اسارت فرعوني را شکست) و شما را حاکم و صاحب اختيار خود قرار داد؛ و به شما چيزهايي بخشيد که به هيچ يک از جهانيان نداده بود!

اي قوم! به سرزمين مقدسي که خداوند براي شما مقرر داشته، وارد شويد! و به پشت سر خود بازنگرديد (و عقب گرد نکنيد) که زيانکار خواهيد بود!»

گفتند: «اي موسي! در آن (سرزمين)، جمعيتي (نيرومند و) ستمگرند؛ و ما هرگز وارد آن نمي‌شويم تا آنها از آن خارج شوند؛ اگر آنها از آن خارج شوند، ما وارد خواهيم شد!»

(ولي) دو نفر از مرداني که از خدا مي‌ترسيدند، و خداوند به آنها، نعمت (عقل و ايمان و شهامت) داده بود، گفتند: «شما وارد دروازه شهر آنان شويد! هنگامي که وارد شديد، پيروز خواهيد شد. و بر خدا توکل کنيد اگر ايمان داريد!»

(بني اسرائيل) گفتند: «اي موسي! تا آنها در آنجا هستند، ما هرگز وارد نخواهيم شد! تو و پروردگارت برويد و (با آنان) بجنگيد، ما همينجا نشسته‌ايم»!

(موسي) گفت: «پروردگارا! من تنها اختيار خودم و برادرم را دارم، ميان ما و اين جمعيت گنهکار، جدايي بيفکن!»

خداوند (به موسي) فرمود: «اين سرزمين (مقدس)، تا چهل سال بر آنها ممنوع است (و به آن نخواهند رسيد)؛ پيوسته در زمين (در اين بيابان)، سرگردان خواهند بود؛ و در باره (سرنوشت) اين جمعيت گنهکار، غمگين مباش!»

و داستان دو فرزند آدم را بحق بر آنها بخوان: هنگامي که هر کدام، کاري براي تقرب (به پروردگار) انجام دادند؛ اما از يکي پذيرفته شد، و از ديگري پذيرفته نشد؛ (برادري که عملش مردود شده بود، به برادر ديگر) گفت: «به خدا سوگند تو را خواهم کشت!» (برادر ديگر) گفت: «(من چه گناهي دارم؟ زيرا) خدا، تنها از پرهيزگاران مي‌پذيرد!

اگر تو براي کشتن من، دست دراز کني، من هرگز به قتل تو دست نمي‌گشايم، چون از پروردگار جهانيان مي‌ترسم!

من مي‌خواهم تو با گناه من و خودت (از اين عمل) بازگردي (و بار هر دو گناه را به دوش کشي)؛ و از دوزخيان گردي. و همين است سزاي ستمکاران!

نفس سرکش، کم کم او را به کشتن برادرش ترغيب کرد؛ (سرانجام) او را کشت؛ و از زيانکاران شد.

سپس خداوند زاغي را فرستاد که در زمين، جستجو (و کندوکاو) مي‌کرد؛ تا به او نشان دهد چگونه جسد برادر خود را دفن کند. او گفت: «واي بر من! آيا من نتوانستم مثل اين زاغ باشم و جسد برادرم را دفن کنم؟!» و سرانجام (از ترس رسوايي، و بر اثر فشار وجدان، از کار خود) پشيمان شد.

به همين جهت، بر بني اسرائيل مقرر داشتيم که هر کس، انساني را بدون ارتکاب قتل يا فساد در روي زمين بکشد، چنان است که گويي همه انسانها را کشته؛ و هر کس، انساني را از مرگ رهايي بخشد، چنان است که گويي همه مردم را زنده کرده است. و رسولان ما، دلايل روشن براي بني اسرائيل آوردند، اما بسياري از آنها، پس از آن در روي زمين، تعدي و اسراف کردند.

کيفر آنها که با خدا و پيامبرش به جنگ برمي‌خيزند، و اقدام به فساد در روي زمين مي‌کنند، (و با تهديد اسلحه، به جان و مال و ناموس مردم حمله مي‌برند،) فقط اين است که اعدام شوند؛ يا به دار آويخته گردند؛ يا (چهار انگشت از) دست (راست) و پاي (چپ) آنها، بعکس يکديگر، بريده شود؛ و يا از سرزمين خود تبعيد گردند. اين رسوايي آنها در دنياست؛ و در آخرت، مجازات عظيمي دارند.

مگر آنها که پيش از دست يافتن شما بر آنان، توبه کنند؛ پس بدانيد (خدا توبه آنها را مي‌پذيرد؛) خداوند آمرزنده و مهربان است.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد! و وسيله‌اي براي تقرب به او بجوئيد! و در راه او جهاد کنيد، باشد که رستگار شويد!

بيقين کساني که کافر شدند، اگر تمام آنچه روي زمين است و همانند آن، مال آنها باشد و همه آن را براي نجات از کيفر روز قيامت بدهند، از آنان پذيرفته نخواهد شد؛ و مجازات دردناکي خواهند داشت.

پيوسته مي‌خواهند از آتش خارج شوند، ولي نمي‌توانند از آن خارج گردند؛ و براي آنها مجازاتي پايدار است.

دست مرد دزد و زن دزد را، به کيفر عملي که انجام داده‌اند، بعنوان يک مجازات الهي، قطع کنيد! و خداوند توانا و حکيم است.

اما آن کس که پس از ستم کردن، توبه و جبران نمايد، خداوند توبه او را مي‌پذيرد؛ (و از اين مجازات؛ معاف مي‌شود، زيرا) خداوند، آمرزنده و مهربان است.

آيا نمي‌داني که حکومت و فرمانروائي آسمانها و زمين از آن خداست؟ هر کس را بخواهد (و مستحق بداند)، کيفر مي‌کند؛ و هر کس را بخواهد و شايسته بداند، مي‌بخشد؛ و خداوند بر هر چيزي قادر است.

اي فرستاده (خدا)! آنها که در مسير کفر شتاب مي‌کنند و با زبان مي‌گويند: «ايمان آورديم» و قلب آنها ايمان نياورده، تو را اندوهگين نسازند! و (همچنين) گروهي از يهوديان که خوب به سخنان تو گوش مي‌دهند، تا دستاويزي براي تکذيب تو بيابند؛ آنها جاسوسان گروه ديگري هستند که خودشان نزد تو نيامده‌اند؛ آنها سخنان را از مفهوم اصليش تحريف مي‌کنند، و (به يکديگر) مي‌گويند: «اگر اين (که ما مي‌خواهيم) به شما داده شد (و محمد بر طبق خواسته شما داوري کرد،) بپذيريد، وگرنه (از او) دوري کنيد!» (ولي) کسي را که خدا (بر اثر گناهان پي‌درپي او) بخواهد مجازات کند، قادر به دفاع از او نيستي؛ آنها کساني هستند که خدا نخواسته دلهايشان را پاک کند؛ در دنيا رسوايي، و در آخرت مجازات بزرگي نصيبشان خواهد شد.

آنها بسيار به سخنان تو گوش مي‌دهند تا آن را تکذيب کنند؛ مال حرام فراوان مي خورند؛ پس اگر نزد تو آمدند، در ميان آنان داوري کن، يا (اگر صلاح دانستي) آنها را به حال خود واگذار! و اگر از آنان صرف‌نظر کني، به تو هيچ زياني نمي‌رسانند؛ و اگر ميان آنها داوري کني، با عدالت داوري کن، که خدا عادلان را دوست دارد!

چگونه تو را به داوري مي‌طلبند؟! در حالي که تورات نزد ايشان است؛ و در آن، حکم خدا هست. (وانگهي) پس از داوري‌خواستن از حکم تو، (چرا) روي مي گردانند؟! آنها مؤمن نيستند.

ما تورات را نازل کرديم در حالي که در آن، هدايت و نور بود؛ و پيامبران، که در برابر فرمان خدا تسليم بودند، با آن براي يهود حکم مي‌کردند؛ و (همچنين) علما و دانشمندان به اين کتاب که به آنها سپرده شده و بر آن گواه بودند، داوري مي‌نمودند. بنابر اين، (بخاطر داوري بر طبق آيات الهي،) از مردم نهراسيد! و از من بترسيد! و آيات مرا به بهاي ناچيزي نفروشيد! و آنها که به احکامي که خدا نازل کرده حکم نمي‌کنند، کافرند.

و بر آنها [= بني اسرائيل‌] در آن [= تورات‌]، مقرر داشتيم که جان در مقابل جان، و چشم در مقابل چشم، و بيني در برابر بيني، و گوش در مقابل گوش، و دندان در برابر دندان مي‌باشد؛ و هر زخمي، قصاص دارد؛ و اگر کسي آن را ببخشد (و از قصاص، صرف‌نظر کند)، کفاره (گناهان) او محسوب مي‌شود؛ و هر کس به احکامي که خدا نازل کرده حکم نکند، ستمگر است.

و بدنبال آنها [= پيامبران پيشين‌]، عيسي بن مريم را فرستاديم در حالي که کتاب تورات را که پيش از او فرستاده شده بود تصديق داشت؛ و انجيل را به او داديم که در آن، هدايت و نور بود؛ و (اين کتاب آسماني نيز) تورات را، که قبل از آن بود، تصديق مي‌کرد؛ و هدايت و موعظه‌اي براي پرهيزگاران بود.

اهل انجيل [= پيروان مسيح‌] نيز بايد به آنچه خداوند در آن نازل کرده حکم کنند! و کساني که بر طبق آنچه خدا نازل کرده حکم نمي‌کنند، فاسقند.

و اين کتاب [= قرآن‌] را به حق بر تو نازل کرديم، در حالي که کتب پيشين را تصديق مي‌کند، و حافظ و نگاهبان آنهاست؛ پس بر طبق احکامي که خدا نازل کرده، در ميان آنها حکم کن! از هوي و هوسهاي آنان پيروي نکن! و از احکام الهي، روي مگردان! ما براي هر کدام از شما، آيين و طريقه روشني قرار داديم؛ و اگر خدا مي‌خواست، همه شما را امت واحدي قرارمي‌داد؛ ولي خدا مي‌خواهد شما را در آنچه به شما بخشيده بيازمايد؛ (و استعدادهاي مختلف شما را پرورش دهد). پس در نيکيها بر يکديگر سبقت جوييد! بازگشت همه شما، به سوي خداست؛ سپس از آنچه در آن اختلاف مي‌کرديد؛ به شما خبر خواهد داد.

و در ميان آنها [= اهل کتاب‌]، طبق آنچه خداوند نازل کرده، داوري کن! و از هوسهاي آنان پيروي مکن! و از آنها برحذر باش، مبادا تو را از بعض احکامي که خدا بر تو نازل کرده، منحرف سازند! و اگر آنها (از حکم و داوري تو)، روي گردانند، بدان که خداوند مي‌خواهد آنان را بخاطر پاره‌اي از گناهانشان مجازات کند؛ و بسياري از مردم فاسقند.

آيا آنها حکم جاهليت را (از تو) مي‌خواهند؟! و چه کسي بهتر از خدا، براي قومي که اهل يقين هستند، حکم مي‌کند؟!

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! يهود و نصاري را ولي (و دوست و تکيه‌گاه خود،) انتخاب نکنيد! آنها اولياي يکديگرند؛ و کساني که از شما با آنان دوستي کنند، از آنها هستند؛ خداوند، جمعيت ستمکار را هدايت نمي‌کند

(ولي) کساني را که در دلهايشان بيماري است مي‌بيني که در (دوستي با آنان)، بر يکديگر پيشي مي‌گيرند، و مي‌گويند: «مي‌ترسيم حادثه‌اي براي ما اتفاق بيفتد (و نياز به کمک آنها داشته باشيم!)» شايد خداوند پيروزي يا حادثه ديگري از سوي خود (به نفع مسلمانان) پيش بياورد؛ و اين دسته، از آنچه در دل پنهان داشتند، پشيمان گردند!

آنها که ايمان آورده‌اند مي‌گويند: «آيا اين (منافقان) همانها هستند که با نهايت تأکيد سوگند ياد کردند که با شما هستند؟! (چرا کارشان به اينجا رسيد؟!)» (آري،) اعمالشان نابود گشت، و زيانکار شدند.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! هر کس از شما، از آيين خود بازگردد، (به خدا زياني نمي‌رساند؛ خداوند جمعيتي را مي‌آورد که آنها را دوست دارد و آنان (نيز) او را دوست دارند، در برابر مؤمنان متواضع، و در برابر کافران سرسخت و نيرومندند؛ آنها در راه خدا جهاد مي‌کنند، و از سرزنش هيچ ملامتگري هراسي ندارند. اين، فضل خداست که به هر کس بخواهد (و شايسته ببيند) مي‌دهد؛ و (فضل) خدا وسيع، و خداوند داناست.

سرپرست و ولي شما، تنها خداست و پيامبر او و آنها که ايمان آورده‌اند؛ همانها که نماز را برپا مي‌دارند، و در حال رکوع، زکات مي‌دهند.

و کساني که ولايت خدا و پيامبر او و افراد باايمان را بپذيرند، پيروزند؛ (زيرا) حزب و جمعيت خدا پيروز است.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! افرادي که آيين شما را به باد استهزاء و بازي مي‌گيرند -از اهل کتاب و مشرکان- ولي خود انتخاب نکنيد؛ و از خدا بپرهيزيد اگر ايمان داريد!

آنها هنگامي که (اذان مي‌گوييد، و مردم را) به نماز فرا مي‌خوانيد، آن را به مسخره و بازي مي‌گيرند؛ اين بخاطر آن است که آنها جمعي نابخردند.

بگو: «اي اهل کتاب! آيا به ما خرده مي‌گيريد؟ (مگر ما چه کرده‌ايم) جز اينکه به خداوند يگانه، و به آنچه بر ما نازل شده، و به آنچه پيش از اين نازل گرديده، ايمان آورده‌ايم. و اين، بخاطر آن است که بيشتر شما، از راه حق، خارج شده‌ايد.»

بگو: «آيا شما را از کساني که موقعيت و پاداششان نزد خدا برتر از اين است، با خبر کنم؟ کساني که خداوند آنها را از رحمت خود دور ساخته، و مورد خشم قرار داده، (و مسخ کرده،) و از آنها، ميمونها و خوکهايي قرار داده، و پرستش بت کرده‌اند؛ موقعيت و محل آنها، بدتر است؛ و از راه راست، گمراهترند. »

هنگامي که نزد شما مي‌آيند، مي‌گويند: «ايمان آورده‌ايم!» (اما) با کفر وارد مي‌شوند، و با کفر خارج مي‌گردند؛ و خداوند، از آنچه کتمان مي‌کردند، آگاهتر است!

بسياري از آنان را مي‌بيني که در گناه و تعدي، و خوردن مال حرام، شتاب مي‌کنند! چه زشت است کاري که انجام مي‌دادند!

چرا دانشمندان نصاري و علماي يهود، آنها را از سخنان گناه‌آميز و خوردن مال حرام، نهي نمي‌کنند؟! چه زشت است عملي که انجام مي‌دادند!

و يهود گفتند: «دست خدا (با زنجير) بسته است.» دستهايشان بسته باد! و بخاطر اين سخن، از رحمت (الهي) دور شوند! بلکه هر دو دست (قدرت) او، گشاده است؛ هرگونه بخواهد، مي‌بخشد! ولي اين آيات، که از طرف پروردگارت بر تو نازل شده، بر طغيان و کفر بسياري از آنها مي‌افزايد. و ما در ميان آنها تا روز قيامت عداوت و دشمني افکنديم. هر زمان آتش جنگي افروختند، خداوند آن را خاموش ساخت؛ و براي فساد در زمين، تلاش مي‌کنند؛ و خداوند، مفسدان را دوست ندارد.

و اگر اهل کتاب ايمان بياورند و تقوا پيشه کنند، گناهان آنها را مي‌بخشيم؛ و آنها را در باغهاي پرنعمت بهشت، وارد مي‌سازيم.

و اگر آنان، تورات و انجيل و آنچه را از سوي پروردگارشان بر آنها نازل شده [= قرآن‌] برپا دارند، از آسمان و زمين، روزي خواهند خورد؛ جمعي از آنها، معتدل و ميانه‌رو هستند، ولي بيشترشان اعمال بدي انجام مي‌دهند.

اي پيامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملا (به مردم) برسان! و اگر نکني، رسالت او را انجام نداده‌اي! خداوند تو را از (خطرات احتمالي) مردم، نگاه مي‌دارد؛ و خداوند، جمعيت کافران (لجوج) را هدايت نمي‌کند.

اي اهل کتاب! شما هيچ آيين صحيحي نداريد، مگر اينکه تورات و انجيل و آنچه را از طرف پروردگارتان بر شما نازل شده است، برپا داريد. ولي آنچه بر تو از سوي پروردگارت نازل شده، (نه تنها مايه بيداري آنها نمي‌گردد، بلکه) بر طغيان و کفر بسياري از آنها مي‌افزايد. بنابر اين، از اين قوم کافر، (و مخالفت آنها،) غمگين مباش!

آنها که ايمان آورده‌اند، و يهود و صابئان و مسيحيان، هرگاه به خداوند يگانه و روز جزا، ايمان بياورند، و عمل صالح انجام دهند، نه ترسي بر آنهاست، و نه غمگين خواهند شد.

ما از بني اسرائيل پيمان گرفتيم؛ و رسولاني به سوي آنها فرستاديم؛ (ولي) هر زمان پيامبري حکمي بر خلاف هوسها و دلخواه آنها مي‌آورد، عده‌اي را تکذيب مي‌کردند؛ و عده‌اي را مي‌کشتند.

گمان کردند مجازاتي در کار نخواهد بود! از اين‌رو (از ديدن حقايق و شنيدن سخنان حق،) نابينا و کر شدند؛ سپس (بيدار گشتند، و) خداوند توبه آنها را پذيرفت، ديگربار (در خواب غفلت فرو رفتند، و) بسياري از آنها کور و کر شدند؛ و خداوند، به آنچه انجام مي‌دهند، بيناست.

آنها که گفتند: «خداوند همان مسيح بن مريم است»، بيقين کافر شدند، (با اينکه خود) مسيح گفت: اي بني اسرائيل! خداوند يگانه را، که پروردگار من و شماست، پرستش کنيد! زيرا هر کس شريکي براي خدا قرار دهد، خداوند بهشت را بر او حرام کرده است؛ و جايگاه او دوزخ است؛ و ستمکاران، يار و ياوري ندارند.

آنها که گفتند: «خداوند، يکي از سه خداست» (نيز) بيقين کافر شدند؛ معبودي جز معبود يگانه نيست؛ و اگر از آنچه مي‌گويند دست بر ندارند، عذاب دردناکي به کافران آنها (که روي اين عقيده ايستادگي کنند،) خواهد رسيد.

يا به سوي خدا بازنمي‌گردند، و از او طلب آمرزش نمي‌کنند؟ (در حالي که) خداوند آمرزنده مهربان است.

مسيح فرزند مريم، فقط فرستاده (خدا) بود؛ پيش از وي نيز، فرستادگان ديگري بودند، مادرش، زن بسيار راستگويي بود؛ هر دو، غذا مي‌خوردند؛ (با اين حال، چگونه دعوي الوهيت مسيح و پرستش مريم را داريد؟!) بنگر چگونه نشانه را براي آنها آشکار مي‌سازيم! سپس بنگر چگونه از حق بازگردانده مي‌شوند!

بگو: «آيا جز خدا چيزي را مي‌پرستيد که مالک سود و زيان شما نيست؟! و خداوند، شنوا و داناست.»

بگو: «اي اهل کتاب! در دين خود، غلو (و زياده روي) نکنيد! و غير از حق نگوييد! و از هوسهاي جمعيتي که پيشتر گمراه شدند و ديگران را گمراه کردند و از راه راست منحرف گشتند، پيروي ننماييد!»

کافران بني اسرائيل، بر زبان داوود و عيسي بن مريم، لعن (و نفرين) شدند! اين بخاطر آن بود که گناه کردند، و تجاوز مي‌نمودند.

آنها از اعمال زشتي که انجام مي‌دادند، يکديگر را نهي نمي‌کردند؛ چه بدکاري انجام مي‌دادند!

بسياري از آنها را مي‌بيني که کافران (و بت‌پرستان) را دوست مي‌دارند (و با آنها طرح دوستي مي‌ريزند)؛ نفس (سرکش) آنها، چه بد اعمالي از پيش براي (معاد) آنها فرستاد! که نتيجه آن، خشم خداوند بود؛ و در عذاب (الهي) جاودانه خواهند ماند.

و اگر به خدا و پيامبر (ص) و آنچه بر او نازل شده، ايمان مي‌آوردند، (هرگز) آنان [= کافران‌] را به دوستي اختيار نمي‌کردند؛ ولي بسياري از آنها فاسقند.

بطور مسلم، دشمنترين مردم نسبت به مؤمنان را، يهود و مشرکان خواهي يافت؛ و نزديکترين دوستان به مؤمنان را کساني مي‌يابي که مي‌گويند: «ما نصاري هستيم»؛ اين بخاطر آن است که در ميان آنها، افرادي عالم و تارک دنيا هستند؛ و آنها (در برابر حق) تکبر نمي‌ورزند.

و هر زمان آياتي را که بر پيامبر (اسلام) نازل شده بشنوند، چشمهاي آنها را مي‌بيني که (از شوق،) اشک مي‌ريزد، بخاطر حقيقتي که دريافته‌اند؛ آنها مي‌گويند: «پروردگارا! ايمان آورديم؛ پس ما را با گواهان (و شاهدان حق، در زمره ياران محمد) بنويس!

چرا ما به خدا و آنچه از حق به ما رسيده است، ايمان نياوريم، در حالي که آرزو داريم پروردگارمان ما را در زمره صالحان قرار دهد؟!»

خداوند بخاطر اين سخن، به آنها باغهايي از بهشت پاداش داد که از زير درختانش، نهرها جاري است؛ جاودانه در آن خواهند ماند؛ و اين است جزاي نيکوکاران!

و کساني که کافر شدند و آيات ما را تکذيب کردند، همانها اهل دوزخند.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! چيزهاي پاکيزه را که خداوند براي شما حلال کرده است، حرام نکنيد! و از حد، تجاوز ننماييد! زيرا خداوند متجاوزان را دوست نمي‌دارد.

و از نعمتهاي حلال و پاکيزه‌اي که خداوند به شما روزي داده است، بخوريد! و از (مخالفت) خداوندي که به او ايمان داريد، بپرهيزيد!

خداوند شما را بخاطر سوگندهاي بيهوده (و خالي از اراده،) مؤاخذه نمي‌کند؛ ولي در برابر سوگندهايي که (از روي اراده) محکم کرده‌ايد، مؤاخذه مي‌نمايد. کفاره اين‌گونه قسمها، اطعام ده نفر مستمند، از غذاهاي معمولي است که به خانواده خود مي‌دهيد؛ يا لباس پوشاندن بر آن ده نفر؛ و يا آزاد کردن يک برده؛ و کسي که هيچ کدام از اينها را نيابد، سه روز روزه مي‌گيرد؛ اين، کفاره سوگندهاي شماست به هنگامي که سوگند ياد مي‌کنيد (و مخالفت مي‌نماييد). و سوگندهاي خود را حفظ کنيد (و نشکنيد!) خداوند آيات خود را اين چنين براي شما بيان مي‌کند، شايد شکر او را بجا آوريد!

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! شراب و قمار و بتها و ازلام [= نوعي بخت‌آزمايي ]، پليد و از عمل شيطان است، از آنها دوري کنيد تا رستگار شويد!

شيطان مي‌خواهد به وسيله شراب و قمار، در ميان شما عداوت و کينه ايجاد کند، و شما را از ياد خدا و از نماز بازدارد. آيا (با اين همه زيان و فساد، و با اين نهي اکيد،) خودداري خواهيد کرد؟!

اطاعت خدا و اطاعت پيامبر کنيد! و (از مخالفت فرمان او) بترسيد! و اگر روي برگردانيد، (مستحق مجازات خواهيد بود؛ و) بدانيد بر پيامبر ما، جز ابلاغ آشکار، چيز ديگري نيست (و اين وظيفه را در برابر شما، انجام داده است).

بر کساني که ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، گناهي در آنچه خورده‌اند نيست؛ (و نسبت به نوشيدن شراب، قبل از نزول حکم تحريم، مجازات نمي‌شوند؛) اگر تقوا پيشه کنند، و ايمان بياورند، و اعمال صالح انجام دهند؛ سپس تقوا پيشه کنند و ايمان آورند؛ سپس تقوا پيشه کنند و نيکي نمايند. و خداوند، نيکوکاران را دوست مي‌دارد.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! خداوند شما را به چيزي از شکار که (به نزديکي شما مي‌آيد، بطوري که) دستها و نيزه‌هايتان به آن مي‌رسد، مي‌آزمايد؛ تا معلوم شود چه کسي باايمان به غيب، از خدا مي‌ترسد؛ و هر کس بعد از آن تجاوز کند، مجازات دردناکي خواهد داشت.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! در حال احرام، شکار نکنيد، و هر کس از شما عمدا آن را به قتل برساند، بايد کفاره‌اي معادل آن از چهارپايان بدهد؛ کفاره‌اي که دو نفر عادل از شما، معادل بودن آن را تصديق کنند؛ و به صورت قرباني به (حريم) کعبه برسد؛ يا (به جاي قرباني،) اطعام مستمندان کند؛ يا معادل آن، روزه بگيرد، تا کيفر کار خود را بچشد. خداوند گذشته را عفو کرده، ولي هر کس تکرار کند، خدا از او انتقام مي‌گيرد؛ و خداوند، توانا و صاحب انتقام است.

صيد دريا و طعام آن براي شما و کاروانيان حلال است؛ تا (در حال احرام) از آن بهره‌مند شويد؛ ولي مادام که محرم هستيد، شکار صحرا براي شما حرام است؛ و از (نافرماني) خدايي که به سوي او محشور مي‌شويد، بترسيد!

خداوند، کعبه -بيت الحرام- را وسيله‌اي براي استواري و سامان بخشيدن به کار مردم قرار داده؛ و همچنين ماه حرام، و قربانيهاي بي‌نشان، و قربانيهاي نشاندار را؛ اين‌گونه احکام (حساب شده و دقيق،) بخاطر آن است که بدانيد خداوند، آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است، مي‌داند؛ و خدا به هر چيزي داناست.

بدانيد خدا داراي مجازات شديد، و (در عين حال) آمرزنده و مهربان است.

پيامبر وظيفه‌اي جز رسانيدن پيام (الهي) ندارد؛ (و مسؤول اعمال شما نيست). و خداوند آنچه را آشکار، و آنچه را پنهان مي‌داريد مي‌داند.

بگو: «(هيچ‌گاه) ناپاک و پاک مساوي نيستند؛ هر چند فزوني ناپاکها، تو را به شگفتي اندازد! از (مخالفت) خدا بپرهيزيد اي صاحبان خرد، شايد رستگار شويد!

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! از چيزهايي نپرسيد که اگر براي شما آشکار گردد، شما را ناراحت مي‌کند! و اگر به هنگام نزول قرآن، از آنها سؤال کنيد، براي شما آشکار مي‌شود؛ خداوند آنها را بخشيده (و ناديده گرفته) است. و خداوند، آمرزنده و بردبار است.

جمعي از پيشينيان شما، از آن سئوال کردند؛ و سپس با آن به مخالفت برخاستند. (ممکن است شما هم چنين سرنوشتي پيدا کنيد.)

خداوند هيچ‌گونه «بحيره» و «سائبه» و «وصيله» و «حام» قرار نداده است [اشاره به چهار نوع از حيوانات اهلي است که در زمان جاهليت، استفاده از آنها را بعللي حرام مي‌دانستند؛ و اين بدعت، در اسلام ممنوع شد.] ولي کساني که کافر شدند، بر خدا دروغ مي‌بندند؛ و بيشتر آنها نمي‌فهمند!

و هنگامي که به آنها گفته شود: «به سوي آنچه خدا نازل کرده، و به سوي پيامبر بياييد!»، مي‌گويند: «آنچه از پدران خود يافته‌ايم، ما را بس است!»؛ آيا اگر پدران آنها چيزي نمي‌دانستند، و هدايت نيافته بودند (باز از آنها پيروي مي‌کنند)؟!

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! مراقب خود باشيد! اگر شما هدايت يافته‌ايد، گمراهي کساني که گمراه شده‌اند، به شما زياني نمي‌رساند. بازگشت همه شما به سوي خداست؛ و شما را از آنچه عمل مي‌کرديد، آگاه مي‌سازد.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! هنگامي که مرگ يکي از شما فرا رسد، در موقع وصيت بايد از ميان شما، دو نفر عادل را به شهادت بطلبد؛ يا اگر مسافرت کرديد، و مصيبت مرگ شما فرا رسيد، (و در آن جا مسلماني نيافتيد،) دو نفر از غير خودتان را به گواهي بطلبيد، و اگر به هنگام اداي شهادت، در صدق آنها شک کرديد، آنها را بعد از نماز نگاه مي‌داريد تا سوگند ياد کنند که: «ما حاضر نيستيم حق را به چيزي بفروشيم، هر چند در مورد خويشاوندان ما باشد! و شهادت الهي را کتمان نمي‌کنيم، که از گناهکاران خواهيم بود!»

و اگر اطلاعي حاصل شود که آن دو، مرتکب گناهي شده‌اند (و حق را کتمان کرده‌اند)، دو نفر از کساني که نسبت به ميت، اولي هستند، به جاي آنها قرار مي‌گيرند، و به خدا سوگند ياد مي‌کنند که: «گواهي ما، از گواهي آن دو، به حق نزديکتر است! و ما تجاوزي نکرده‌ايم؛ که اگر چنين کرده باشيم، از ظالمان خواهيم بود!»

اين کار، نزديکتر است به اينکه گواهي بحق دهند، (و از خدا بترسند،) و يا (از مردم) بترسند که (دروغشان فاش گردد، و) سوگندهايي جاي سوگندهاي آنها را بگيرد. از (مخالفت) خدا بپرهيزيد، و گوش فرا دهيد! و خداوند، جمعيت فاسقان را هدايت نمي‌کند.

(از) روزي (بترسيد) که خداوند، پيامبران را جمع مي‌کند، و به آنها مي‌گويد: «(در برابر دعوت شما،) چه پاسخي به شما داده شد؟»، مي‌گويند: «ما چيزي نمي‌دانيم؛ تو خود، از همه اسرار نهان آگاهي.»

(به خاطر بياور) هنگامي را که خداوند به عيسي بن مريم گفت: «ياد کن نعمتي را که به تو و مادرت بخشيدم! زماني که تو را با» روح القدس «تقويت کردم؛ که در گاهواره و به هنگام بزرگي، با مردم سخن مي‌گفتي؛ و هنگامي که کتاب و حکمت و تورات و انجيل را به تو آموختم؛ و هنگامي که به فرمان من، از گل چيزي بصورت پرنده مي‌ساختي، و در آن مي‌دميدي، و به فرمان من، پرنده‌اي مي‌شد؛ و کور مادرزاد، و مبتلا به بيماري پيسي را به فرمان من، شفا مي‌دادي؛ و مردگان را (نيز) به فرمان من زنده مي‌کردي؛ و هنگامي که بني اسرائيل را از آسيب رساندن به تو، بازداشتم؛ در آن موقع که دلايل روشن براي آنها آوردي، ولي جمعي از کافران آنها گفتند: اينها جز سحر آشکار نيست!»

و (به ياد آور) زماني را که به حواريون وحي فرستادم که: «به من و فرستاده من، ايمان بياوريد!» آنها گفتند: «ايمان آورديم، و گواه باش که ما مسلمانيم!»

در آن هنگام که حواريون گفتند: «اي عيسي بن مريم! آيا پروردگارت مي‌تواند مائده‌اي از آسمان بر ما نازل کند؟» او (در پاسخ) گفت: «از خدا بپرهيزيد اگر با ايمان هستيد!»

گفتند: «(ما نظر بدي نداريم،) مي‌خواهيم از آن بخوريم، و دلهاي ما (به رسالت تو) مطمئن گردد؛ و بدانيم به ما راست گفته‌اي؛ و بر آن، گواه باشيم.»

عيسي بن مريم عرض کرد: «خداوندا! پروردگارا! از آسمان مائده‌اي بر ما بفرست! تا براي اول و آخر ما، عيدي باشد، و نشانه‌اي از تو؛ و به ما روزي ده! تو بهترين روزي دهندگاني!»

خداوند (دعاي او را مستجاب کرد؛ و) فرمود: «من آن را بر شما نازل مي‌کنم؛ ولي هر کس از شما بعد از آن کافر گردد (و راه انکار پويد)، او را مجازاتي مي‌کنم که احدي از جهانيان را چنان مجازات نکرده باشم!»

و آنگاه که خداوند به عيسي بن مريم مي‌گويد: «آيا تو به مردم گفتي که من و مادرم را بعنوان دو معبود غير از خدا انتخاب کنيد؟!»، او مي‌گويد: «منزهي تو! من حق ندارم آنچه را که شايسته من نيست، بگويم! اگر چنين سخني را گفته باشم، تو مي‌داني! تو از آنچه در روح و جان من است، آگاهي؛ و من از آنچه در ذات (پاک) توست، آگاه نيستم! بيقين تو از تمام اسرار و پنهانيها باخبري.

من، جز آنچه مرا به آن فرمان دادي، چيزي به آنها نگفتم؛ (به آنها گفتم:) خداوندي را بپرستيد که پروردگار من و پروردگار شماست! و تا زماني که در ميان آنها بودم، مراقب و گواهشان بودم؛ ولي هنگامي که مرا از ميانشان برگرفتي، تو خود مراقب آنها بودي؛ و تو بر هر چيز، گواهي!

(با اين حال،) اگر آنها را مجازات کني، بندگان تواند. (و قادر به فرار از مجازات تو نيستند)؛ و اگر آنان را ببخشي، توانا و حکيمي! (نه کيفر تو نشانه بي‌حکمتي است، و نه بخشش تو نشانه ضعف!)»

خداوند مي‌گويد: «امروز، روزي است که راستي راستگويان، به آنها سود مي‌بخشد؛ براي آنها باغهايي از بهشت است که نهرها از زير (درختان) آن مي‌گذرد، و تا ابد، جاودانه در آن مي‌مانند؛ هم خداوند از آنها خشنود است، و هم آنها از خدا خشنودند؛ اين، رستگاري بزرگ است!»

حکومت آسمانها و زمين و آنچه در آنهاست، از آن خداست؛ و او بر هر چيزي تواناست.