اي مردم! از (عذاب) پروردگارتان بترسيد، که زلزله رستاخيز امر عظيمي است!

روزي که آن را مي‌بينيد، (آنچنان وحشت سراپاي همه را فرامي‌گيرد که) هر مادر شيردهي، کودک شيرخوارش را فراموش مي‌کند؛ و هر بارداري جنين خود را بر زمين مي‌نهد؛ و مردم را مست مي‌بيني، در حالي که مست نيستند؛ ولي عذاب خدا شديد است!

گروهي از مردم، بدون هيچ علم و دانشي، به مجادله درباره خدا برمي‌خيزند؛ و از هر شيطان سرکشي پيروي مي‌کنند.

بر او نوشته شده که هر کس ولايتش را بر گردن نهد، بطور مسلم گمراهش مي‌سازد، و به آتش سوزان راهنماييش مي‌کند!

اي مردم! اگر در رستاخيز شک داريد، (به اين نکته توجه کنيد که:) ما شما را از خاک آفريديم، سپس از نطفه، و بعد از خون بسته شده، سپس از «مضغه» [= چيزي شبيه گوشت جويده شده‌]، که بعضي داراي شکل و خلقت است و بعضي بدون شکل؛ تا براي شما روشن سازيم (که بر هر چيز قادريم)! و جنين‌هايي را که بخواهيم تا مدت معيني در رحم (مادران) قرارمي‌دهيم؛ (و آنچه را بخواهيم ساقظ مي‌کنيم؛)بعد شما را بصورت طفل بيرون مي‌آوريم؛ سپس هدف اين است که به حد رشد و بلوغ خويش برسيد. در اين ميان بعضي از شما مي‌ميرند؛ و بعضي آن قدر عمر مي‌کنند که به بدترين مرحله زندگي (و پيري) مي‌رسند؛ آنچنان که بعد از علم و آگاهي، چيزي نمي‌دانند! (از سوي ديگر،) زمين را (در فصل زمستان) خشک و مرده مي‌بيني، اما هنگامي که آب باران بر آن فرو مي‌فرستيم، به حرکت درمي‌آيد و مي‌رويد؛ و از هر نوع گياهان زيبا مي‌روياند!

اين بخاطر آن است که (بدانيد) خداوند حق است؛ و اوست که مردگان را زنده مي‌کند؛ و بر هر چيزي تواناست.

و اينکه رستاخيز آمدني است، و شکي در آن نيست؛ و خداوند تمام کساني را که در قبرها هستند زنده مي‌کند.

و گروهي از مردم، بدون هيچ دانش و هيچ هدايت و کتاب روشني بخشي، درباره خدا مجادله مي‌کنند!

آنها با تکبر و بي‌اعتنايي (نسبت به سخنان الهي)، مي‌خواهند مردم را از راه خدا گمراه سازند! براي آنان در دنيا رسوايي است؛ و در قيامت، عذاب سوزان به آنها مي‌چشانيم!

(و به آنان مي‌گوييم:) اين در برابر چيزي است که دستهايتان از پيش براي شما فرستاده؛ و خداوند هرگز به بندگان ظلم نمي‌کند!

بعضي از مردم خدا را تنها با زبان مي‌پرستند (و ايمان قلبيشان بسيار ضعيف است)؛ همين که (دنيا به آنها رو کند و نفع و) خيري به آنان برسد، حالت اطمينان پيدا مي‌کنند؛ اما اگر مصيبتي براي امتحان به آنها برسد، دگرگون مي‌شوند (و به کفر رومي‌آورند)! (به اين ترتيب) هم دنيا را از دست داده‌اند، و هم آخرت را؛ و اين همان خسران و زيان آشکار است!

او جز خدا کسي را مي‌خواند که نه زياني به او مي‌رساند، و نه سودي؛ اين همان گمراهي بسيار عميق است.

او کسي را مي‌خواند که زيانش از نفعش نزديکتر است؛ چه بد مولا و ياوري، و چه بد مونس و معاشري!

خداوند کساني را که ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، در باغهايي از بهشت وارد مي‌کند که نهرها زير درختانش جاري است؛ (آري،) خدا هر چه را اراده کند انجام مي‌دهد!

هر کس گمان مي‌کند که خدا پيامبرش را در دنيا و آخرت ياري نخواهد کرد (و از اين نظر عصباني است، هر کاري از دستش ساخته است بکند)، ريسماني به سقف خانه خود بياويزد، و خود را حلق آويز و نفس خود را قطع کند (و تا لبه پرتگاه مرگ پيش رود)؛ ببيند آيا اين کار خشم او را فرو مي‌نشاند؟!

اين گونه ما آن [= قرآن‌] را بصورت آيات روشني نازل کرديم؛ و خداوند هر کس را بخواهد هدايت مي‌کند.

مسلما کساني که ايمان آورده‌اند، و يهود و صابئان [= ستاره‌پرستان‌] و نصاري و مجوس و مشرکان، خداوند در ميان آنان روز قيامت داوري مي‌کند؛ (و حق را از باطل جدا مي‌سازد؛) خداوند بر هر چيز گواه (و از همه چيز آگاه) است.

آيا نديدي که تمام کساني که در آسمانها و کساني که در زمينند براي خدا سجده مي‌کنند؟! و (همچنين) خورشيد و ماه و ستارگان و کوه‌ها و درختان و جنبندگان، و بسياري از مردم! اما بسياري (ابا دارند، و) فرمان عذاب درباره آنان حتمي است؛ و هر کس را خدا خوار کند، کسي او را گرامي نخواهد داشت! خداوند هر کار را بخواهد (و صلاح بداند) انجام مي‌دهد!

اينان دو گروهند که درباره پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند؛ کساني که کافر شدند، لباسهايي از آتش براي آنها بريده شده، و مايع سوزان و جوشان بر سرشان ريخته مي‌شود؛

آنچنان که هم درونشان با آن آب مي‌شود، و هم پوستهايشان.

و براي آنان گرزهايي از آهن (سوزان) است.

هر گاه بخواهند از غم و اندوه‌هاي دوزخ خارج شوند، آنها را به آن بازمي‌گردانند؛ و (به آنان گفته مي‌شود:) بچشيد عذاب سوزان را!

خداوند کساني را که ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، در باغهايي از بهشت وارد مي‌کند که از زير درختانش نهرها جاري است؛ آنان با دستبندهايي از طلا و مرواريد زينت مي‌شوند؛ و در آنجا لباسهايشان از حرير است.

و بسوي سخنان پاکيزه هدايت مي‌شوند، و به راه خداوند شايسته ستايش، راهنمايي مي‌گردند.

کساني که کافر شدند، و مؤمنان را از راه خدا بازداشتند، و (همچنين) از مسجد الحرام، که آن را براي همه مردم، برابر قرار داديم، چه کساني که در آنجا زندگي مي‌کنند يا از نقاط دور وارد مي‌شوند (،مستحق عذابي دردناکند)؛ و هر کس بخواهد در اين سرزمين از راه حق منحرف گردد و دست به ستم زند، ما از عذابي دردناک به او مي‌چشانيم!

(به خاطر بياور) زماني را که جاي خانه (کعبه) را براي ابراهيم آماده ساختيم (تا خانه را بنا کند؛ و به او گفتيم:) چيزي را همتاي من قرار مده! و خانه‌ام را براي طواف‌کنندگان و قيام‌کنندگان و رکوع‌کنندگان و سجودکنندگان (از آلودگي بتها و از هر گونه آلودگي) پاک ساز!

و مردم را دعوت عمومي به حج کن؛ تا پياده و سواره بر مرکبهاي لاغر از هر راه دوري بسوي تو بيايند...

تا شاهد منافع گوناگون خويش (در اين برنامه حياتبخش) باشند؛ و در ايام معيني نام خدا را، بر چهارپاياني که به آنان داده است، (به هنگام قرباني‌کردن) ببرند؛ پس از گوشت آنها بخوريد؛ و بينواي فقير را نيز اطعام نماييد!

سپس، بايد آلودگيهايشان را برطرف سازند؛ و به نذرهاي خود وفا کنند؛ و بر گرد خانه گرامي کعبه، طواف کنند.

(مناسک حج) اين است! و هر کس برنامه‌هاي الهي را بزرگ دارد، نزد پروردگارش براي او بهتر است! و چهارپايان براي شما حلال شده، مگر آنچه (ممنوع بودنش) بر شما خوانده مي‌شود. از پليديهاي بتها اجتناب کنيد! و از سخن باطل بپرهيزيد!

(برنامه و مناسک حج را انجام دهيد) در حالي که همگي خالص براي خدا باشد!هيچ گونه همتايي براي او قائل نشويد! و هر کس همتايي براي خدا قرار دهد، گويي از آسمان سقوب کرده، و پرندگان (در وسط هوا) او را مي‌ربايند؛ و يا تندباد او را به جاي دوردستي پرتاب مي‌کند!

اين است (مناسک حج)! و هر کس شعائر الهي را بزرگ دارد، اين کار نشانه تقواي دلهاست.

در آن (حيوانات قرباني)، منافعي براي شماست تا زمان معيني [= روز ذبح آنها] سپس محل آن، خانه قديمي و گرامي (کعبه) است.

براي هر امتي قربانگاهي قرار داديم، تا نام خدا را (به هنگام قرباني) بر چهارپاياني که به آنان روزي داده‌ايم ببرند، و خداي شما معبود واحدي است؛ در برابر (فرمان) او تسليم شويد و بشارت ده متواضعان و تسليم‌شوندگان را.

همانها که چون نام خدا برده مي‌شود، دلهايشان پر از خوف (پروردگار) مي‌گردد؛ و شکيبايان در برابر مصيبتهايي که به آنان مي‌رسد؛ و آنها که نماز را برپا مي‌دارند، و از آنچه به آنان روزي داده‌ايم انفاق مي‌کنند.

و شترهاي چاق و فربه را (در مراسم حج) براي شما از شعائر الهي قرار داديم؛ در آنها براي شما خير و برکت است؛ نام خدا را (هنگام قرباني کردن) در حالي که به صف ايستاده‌اند بر آنها ببريد؛ و هنگامي که پهلوهايشان آرام گرفت (و جان دادند)، از گوشت آنها بخوريد، و مستمندان قانع و فقيران را نيز از آن اطعام کنيد! اين گونه ما آنها را مسخرتان ساختيم، تا شکر خدا را بجا آوريد.

نه گوشتها و نه خونهاي آنها، هرگز به خدا نمي‌رسد. آنچه به او مي‌رسد، تقوا و پرهيزگاري شماست. اين گونه خداوند آنها را مسخر شما ساخته، تا او را بخاطر آنکه شما را هدايت کرده است بزرگ بشمريد؛ و بشارت ده نيکوکاران را!

خداوند از کساني که ايمان آورده‌اند دفاع مي‌کند؛ خداوند هيچ خيانتکار ناسپاسي را دوست ندارد!

به کساني که جنگ بر آنان تحميل گرديده، اجازه جهاد داده شده است؛ چرا که مورد ستم قرار گرفته‌اند؛ و خدا بر ياري آنها تواناست.

همانها که از خانه و شهر خود، به ناحق رانده شدند، جز اينکه مي‌گفتند: «پروردگار ما، خداي يکتاست!» و اگر خداوند بعضي از مردم را بوسيله بعضي ديگر دفع نکند، ديرها و صومعه‌ها، و معابد يهود و نصارا، و مساجدي که نام خدا در آن بسيار برده مي‌شود، ويران مي‌گردد! و خداوند کساني را که ياري او کنند (و از آيينش دفاع نمايند) ياري مي‌کند؛ خداوند قوي و شکست ناپذير است.

همان کساني که هر گاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم، نماز را برپا مي‌دارند، و زکات مي‌دهند، و امر به معروف و نهي از منکر مي‌کنند، و پايان همه کارها از آن خداست!

اگر تو را تکذيب کنند، (امر تازه‌اي نيست؛) پيش از آنها قوم نوح و عاد و ثمود (پيامبرانشان را) تکذيب کردند.

و همچنين قوم ابراهيم و قوم لوط؛

و اصحاب مدين (قوم شعيب)؛ و نيز موسي (از سوي فرعونيان) تکذيب شد؛ اما من به کافران مهلت دادم، سپس آنها را مجازات کردم. ديدي چگونه (عمل آنها را)انکار نمودم (و چگونه به آنان پاسخ گفتم)؟!

چه بسيار شهرها و آباديهايي که آنها را نابود و هلاک کرديم در حالي که (مردمش) ستمگر بودند، بگونه‌اي که بر سقفهاي خود فروريخت! (نخست سقفها ويران گشت؛ و بعد ديوارها بر روي سقفها!) و چه بسيار چاه پر آب که بي‌صاحب ماند؛ و چه بسيار قصرهاي محکم و مرتفع!

آيا آنان در زمين سير نکردند، تا دلهايي داشته باشند که حقيقت را با آن درک کنند؛ يا گوشهاي شنوايي که با آن (نداي حق را) بشنوند؟! چرا که چشمهاي ظاهر نابينا نمي‌شود، بلکه دلهايي که در سينه‌هاست کور مي‌شود.

آنان از تو تقاضاي شتاب در عذاب مي‌کنند؛ در حالي که خداوند هرگز از وعده خود تخلف نخواهد کرد! و يک روز نزد پروردگارت، همانند هزار سال از سالهايي است که شما مي‌شمريد!

و چه بسيار شهرها و آباديهايي که به آنها مهلت دادم، در حالي که ستمگر بودند؛ (اما از اين مهلت براي اصلاح خويش استفاده نکردند.) سپس آنها را مجازات کردم؛ و بازگشت، تنها بسوي من است!

بگو: «اي مردم! من براي شما بيم‌دهنده آشکاري هستم!

آنها که ايمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، آمرزش و روزي پر ارزشي براي آنهاست!

و آنها که در (محو) آيات ما تلاش کردند، و چنين مي‌پنداشتند که مي‌توانند بر اراده حتمي ما غالب شوند، اصحاب دوزخند!»

هيچ پيامبري را پيش از تو نفرستاديم مگر اينکه هرگاه آرزو مي‌کرد (و طرحي براي پيشبرد اهداف الهي خود مي‌ريخت)، شيطان القائاتي در آن مي‌کرد؛ اما خداوند القائات شيطان را از ميان مي‌برد، سپس آيات خود را استحکام مي‌بخشيد؛ و خداوند عليم و حکيم است.

هدف اين بود که خداوند القاي شيطان را آزموني قرار دهد براي آنها که در دلهايشان بيماري است، و آنها که سنگدلند؛ و ظالمان در عداوت شديد دور از حق قرار گرفته‌اند!

و (نيز) هدف اين بود که آگاهان بدانند اين حقي است از سوي پروردگارت، و در نتيجه به آن ايمان بياورند، و دلهايشان در برابر آن خاضع گردد؛ و خداوند کساني را که ايمان آوردند، بسوي صراط مستقيم هدايت مي‌کند.

کافران همواره در باره قرآن در شک هستند، تا آنکه روز قيامت بطور ناگهاني فرارسد، يا عذاب روز عقيم [= روزي که قادر بر جبران گذشته نيستند] به سراغشان آيد!

حکومت و فرمانروايي در آن روز از آن خداست؛ و ميان آنها داوري مي‌کند: کساني که ايمان آورده و کارهاي شايسته انجام داده‌اند، در باغهاي پرنعمت بهشتند؛

و کساني که کافر شدند و آيات ما را تکذيب کردند، عذاب خوارکننده‌اي براي آنهاست!

و کساني که در راه خدا هجرت کردند، سپس کشته شدند يا به مرگ طبيعي از دنيا رفتند، خداوند به آنها روزي نيکويي مي‌دهد؛ که او بهترين روزي‌دهندگان است!

خداوند آنان را در محلي وارد مي‌کند که از آن خشنود خواهند بود؛ و خداوند دانا و بردبار است.

(آري،) مطلب چنين است! و هر کس به همان مقدار که به او ستم شده مجازات کند، سپس مورد تعدي قرار گيرد، خدا او را ياري خواهد کرد؛ يقينا خداوند بخشنده و آمرزنده است!

اين (وعده نصرت الهي) بخاطر آن است (که او بر هر چيز قادر است؛ خداوندي) که شب را در روز، و روز را در شب داخل مي‌کند؛ و خداوند شنوا و بيناست!

اين بخاطر آن است که خداوند حق است؛ و آنچه را غير از او مي‌خوانند باطل است؛ و خداوند بلندمقام و بزرگ است!

آيا نديدي خداوند از آسمان، آبي فرستاد، و زمين (بر اثر آن) سرسبز و خرم مي‌گردد؟! و خداوند لطيف و آگاه است.

آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است از آن اوست؛ و خداوند بي‌نياز، و شايسته هر گونه ستايش است!

آيا نديدي که خداوند آنچه را در زمين است مسخر شما کرد؛ و (نيز) کشتيهايي را که به فرمان او بر صفحه اقيانوسها حرکت مي‌کنند؛ و آسمان [= کرات و سنگهاي آسماني‌] را نگه مي‌دارد، تا جز بفرمان او، بر زمين فرو نيفتند؟ خداوند نسبت به مردم رحيم و مهربان است!

و او کسي است که شما را زنده کرد، سپس مي‌ميراند، بار ديگر زنده مي‌کند، اما اين انسان بسيار ناسپاس است.

براي هر امتي عبادتي قرار داديم، تا آن عبادت را (در پيشگاه خدا) انجام دهند؛ پس نبايد در اين امر با تو به نزاع برخيزند! بسوي پروردگارت دعوت کن، که بر هدايت مستقيم قرار داري (و راه راست همين است که تو مي‌پويي).

و اگر آنان با تو به جدال برخيزند، بگو: «خدا از کارهايي که شما انجام مي‌دهيد آگاهتر است!

و خداوند در روز قيامت، ميان شما در آنچه اختلاف مي‌کرديد، داوري مي‌کند!»

آيا نمي‌دانستي خداوند آنچه را در آسمان و زمين است مي‌داند؟! همه اينها در کتابي ثبت است (همان کتاب علم بي‌پايان پروردگار)؛ و اين بر خداوند آسان است!

آنها غير از خداوند، چيزهايي را مي‌پرستند که او هيچ گونه دليلي بر آن نازل نکرده است، و چيزهايي را که علم و آگاهي به آن ندارند! و براي ستمگران، ياور و راهنمايي نيست!

و هنگامي که آيات روشن ما بر آنان خوانده مي‌شود، در چهره کافران آثار انکار مشاهده مي‌کني، آنچنان که نزديک است برخيزند و با مشت به کساني که آيات ما را بر آنها ميخوانند حمله کنند! بگو: «آيا شما را به بدتر از اين خبر دهم؟ همان آتش سوزنده [= دوزخ‌] که خدا به کافران وعده داده؛ و بد سرانجامي است!»

اي مردم! مثلي زده شده است، به آن گوش فرا دهيد: کساني را که غير از خدا مي‌خوانيد، هرگز نمي‌توانند مگسي بيافرينند، هر چند براي اين کار دست به دست هم دهند! و هرگاه مگس چيزي از آنها بربايد، نمي‌توانند آن را باز پس گيرند! هم اين طلب‌کنندگان ناتوانند، و هم آن مطلوبان (هم اين عابدان، و هم آن معبودان)!

خدا را آن گونه که بايد بشناسند نشناختند؛ خداوند قوي و شکست‌ناپذير است!

خداوند از فرشتگان رسولاني برمي‌گزيند، و همچنين از مردم؛ خداوند شنوا و بيناست!

آنچه را در پيش روي آنها و پشت سر آنهاست مي‌داند؛ و همه امور بسوي خدا بازمي‌گردد.

اي کساني که ايمان آورده‌ايد! رکوع کنيد، و سجود بجا آوريد، و پروردگارتان را عبادت کنيد، و کار نيک انجام دهيد، شايد رستگار شويد!

و در راه خدا جهاد کنيد، و حق جهادش را ادا نماييد! او شما را برگزيد، و در دين (اسلام) کار سنگين و سختي بر شما قرار ندارد؛ از آيين پدرتان ابراهيم پيروي کنيد؛ خداوند شما را در کتابهاي پيشين و در اين کتاب آسماني «مسلمان» ناميد، تا پيامبر گواه بر شما باشد، و شما گواهان بر مردم! پس نماز را برپا داريد، و زکات را بدهيد، و به خدا تمسک جوييد، که او مولا و سرپرست شماست! چه مولاي خوب، و چه ياور شايسته‌اي!